: ૪૬ : આત્મધર્મ : પોષ : ૨૪૭૪ :
બાલ વિભાગ
બાળકની સ્વાધ્યાય
(૧)
જીવનું બીજું નામ આત્મા છે.
હું એક જીવ છું–એટલે હું એક આત્મા છું.
હું આત્મા છું માટે હું શરીર નથી.
શરીર જડ છે માટે શરીર આત્મા નથી.
(૨)
અજીવ એટલે જડ; તેનું બીજું નામ અનાત્મા છે.
હું એક જીવ છું માટે હું જડ નથી.
હું એક જીવ છું માટે હું અનાત્મા નથી.
હું એક આત્મા છું માટે હું અનાત્મા નથી.
હું એક જીવ છું, હું એક આત્મા છું, માટે હું શરીર નથી,
હું જડ નથી, હું અજીવ નથી, હું અનાત્મા નથી.
(૩)
જે શરીર છે તે હું નથી, માટે હું અને શરીર જુદાં
છીએ.
જેમ હીરાની વીંટીમાં, હીરો અને વીંટી જુદા છે તેમ
હું અને શરીર જુદાં છીએ.
જેમ ડબામાં રહેલો ગોળ અને ડબો જુદાં છે તેમ હું
અને શરીર જુદાં છીએ.
(૪)
જેમ હીરાની વીંટીમાં, હીરો અને વીંટી એક જગાએ
છે તેમ હું અને શરીર એક જગાએ રહેલા છીએ, પણ–
જેમ હીરો અને વીંટી જુદી જુદી વસ્તુ છે તેમ હું
અને શરીર જુદી જુદી વસ્તુ છીએ.
જેમ ડબામાં ગોળ છે તેમ શરીરમાં હું છું.
જેમ ડબો અને ગોળ જુદી જુદી ચીજ છે તેમ હું અને
શરીર જુદી જુદી ચીજ છીએ. હું જીવ છું અને શરીર જડ છે.
(૫)
હું મારા જ્ઞાનથી જાણું છું.
જે જાણે તે કાળજી ન રાખે તો જાણવામાં ભૂલ કરે.
હું જાણું છું, માટે જો હું જ્ઞાનમાં કાળજી ન રાખું તો
જાણવામાં ભૂલ કરું છું.
જે ભૂલ કરે તે જ ભૂલને મટાડે.
મેં જાણવામાં ભૂલ કરી છે માટે હું જ તે ભૂલ મટાડું.
(૬)
શરીર અને હું જુદા છીએ–એમ મારે જાણવું જોઈએ.
છતાં–શરીરને હું મારું જાણું તે મારા જ્ઞાનની ભૂલ છે.
જ્ઞાનમાં ભૂલ કરવાથી દુઃખ થાય છે.
જ્ઞાનમાંથી ભૂલ ટાળવાથી સુખ થાય છે.
જડમાં જ્ઞાન હોતું નથી, તેથી તેમાં ભૂલ હોતી નથી,
અને તેને સુખ–દુઃખ હોતાં નથી.
(૭)
જે જીવો શરીરને પોતાનું માને છે તે જીવો દુઃખી છે.
શરીરને પોતાનું માનવું તે ઊંધી સમજણ છે.
ઊંધી સમજણ જીવ પોતાના જ્ઞાનમાં કરે છે, માટે જીવ
તેને ટાળી શકે.
બીજા જીવો મારા જ્ઞાનમાં ઊંધી સમજણ કરી શકે
નહિ, માટે મારી ઊંધી સમજણ બીજા ટાળી શકે નહિ.
જીવમાં ઊંધી સમજણ પોતે એકલો જ કરે છે, ને પોતે
એકલો જ તે ટાળે છે.
(૮)
જીવની ઊંધી સમજણ તે અધર્મ છે.
જીવની સાચી સમજણ તે ધર્મ છે.
હું સિદ્ધ બનું
હું અનંત ગુણનો દરિયો છું,
હું અનંત જ્ઞાનથી ભરિયો છું;
હું સુખ–શાંતિનો સાગર છું,
હું શિવ–નગરીનો નાગર છું.
હું મોહભાવને દૂર કરું,
હું જ્ઞાનભાવને પ્રાપ્ત કરું;
મુજ આત્મામાં હું લીન બનું,
મુજ સિદ્ધપદને હું પ્રાપ્ત કરું
માસ્તર હીરાચંદ કે. શાહ
ગયા અંકમાં પૂછેલા પ્રશ્નોનો જવાબ
(૧) અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ–
એ પાંચ પરમેષ્ઠિ છે.
તેમાં અરિહંત અને સિદ્ધ એ બે દેવ છે.
આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ એ ત્રણ ગુરુ છે.