वस्तु छे तेमांथी ज्ञान प्रगटे छे, अने ते त्रिकाळी वस्तुमां रागनो अभाव छे. आ प्रमाणे राग अने स्वभाव
वच्चे यथार्थ भेदज्ञान करीने आत्मानो अनुभव करवो ते ज मोक्षनो उपाय छे, ते ज धर्म छे.
कोईए गाळ दीधी अने ते तरफ लक्ष जतां तीव्र द्वेष थयो; ते द्वेष गाळने कारणे थयो नथी, तेम ज
नथी. पण पोते ज्ञाननी एकाग्रताथी खस्यो तेथी ज राग–द्वेष थाय छे. केवळीभगवान पण ते गाळने जाणे छे
अथवा तो वीतरागी संतमुनि पण ते गाळने जाणता होय, छतां तेओने राग–द्वेष थतो नथी, केम के तेओ
ज्ञाननी एकाग्रताथी खसता नथी. आ न्यायथी एम सिद्ध कर्युं के परना कारणे राग–द्वेष थतो नथी पण
पोताना ज्ञानना लक्षना फेरे ज राग–द्वेष थाय छे. अने ज्ञानस्वभावमां ते राग–द्वेष नथी. एटले निमित्त जुदुं,
राग–द्वेष जुदा अने ज्ञानस्वभाव जुदो.
त्यां रागद्वेष तो घटवा मांडया ने ज्ञान वधवा मांड्युं. माटे राग अने ज्ञान तो जुदां ज छे. केम के जो राग अने
ज्ञान एक होत तो जेम जेम रागद्वेष वधे तेम तेम ज्ञान पण वधे अने जेम जेम रागद्वेष घटे तेम तेम ज्ञान पण
घटी जाय. परंतु अहीं तो ऊलटुं ज देखाय छे अर्थात् जेम जेम स्वभावना लक्षे ज्ञान वधतुं जाय छे तेम तेम
रागद्वेष टळता जाय छे, माटे रागद्वेष ते ज्ञाननो उपाय नथी अने ज्ञानमां रागद्वेष नथी. बीजी रीते कहीए तो
ज्ञान रागद्वेषनुं कर्ता नथी, रागद्वेष ते आत्मानुं कार्य नथी. रागना आधारे मारुं ज्ञान थतुं नथी पण मारा
त्रिकाळ कारणस्वभावमांथी ज्ञाननुं कार्य प्रगटे छे. आवा भेदज्ञाननो साक्षात् अनुभव करवो ते ज आत्मानुं
ग्रहण अने रागादिबंधनो त्याग छे. आत्मा अने बंध वच्चे उपर प्रमाणे वहेंचणी करीने जे स्वभावने
करवुं ते ज पहेलो–वचलो अने छेल्लो उपाय छे,–शरूआतमां पण ते छे, पछी पण ते छे अने छेवटे पण ते ज
छे. वच्चे बीजा बंधभाव आवे तो ते उपाय नथी पण ते बंधभावने, ‘स्वभावथी जुदा छे’ एम जाणीने छोडी
देवा ते मुक्तिनो उपाय छे.
ने ज्ञाननी निर्मळता वधी. स्वसन्मुख ज्ञाननी एकता थईने जे निर्मळभाव प्रगट्यो ते गुण नथी पण पर्याय
छे, ते वर्तमान नवो प्रगट्यो छे, पूर्वनी अवस्थामांथी ते निर्मळ अवस्था आवी नथी केम के पहेली अवस्था तो
ओछी निर्मळ हती, ओछी निर्मळदशामांथी वधारे निर्मळता आवे नहि. पण ज्ञानस्वभाव एटले के जागृत
चेतनसत्ता कायम पूर्ण निर्मळ छे तेमांथी ज विशेष निर्मळदशा थई छे.
तेम तेम ज्ञान वधतुं नथी पण जेम जेम ज्ञानस्वभावमां एकाग्र थईने राग तोडे छे तेम तेम ज्ञान वधे छे.
वांचन अने श्रवण तरफनी वृत्ति तो राग छे, शुं राग वधारवाथी ज्ञान वधे? जे जातनुं कार्य होय ते ज जातनुं
अंदर जे शक्ति पडी छे ते छे. ते शक्तिस्वभावना अवलंबने भेदज्ञान थाय छे, ने तेना ज अवलंबने