શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ કહ્યું છે કે–
સંસારનો ત્રાસ જાગ્યો છે, સ્વચ્છંદ છોડી દીધો છે, સત્સમાગમે અર્પણતા પ્રગટી છે, ધર્મના નામે સંસારનં કાંઈ
પણ પ્રયોજન પોષતો નથી, એકલા મોક્ષનો જ અર્થી છે એવા જીવને શ્રીગુરુ કહે છે કે–હે મોક્ષાર્થી જીવ! તું તારા
શાસ્ત્રોનું વાંચન કરજે–એમ નથી કહ્યું પણ પોતાના શુદ્ધાત્માનું સેવન કરજે એમ કહ્યું છે. ‘હું શુદ્ધ ચૈતન્યમય
સદાય એક પરમ જ્યોતિ છું’ એવા સિદ્ધાંતનું સેવન કરવું તે મોક્ષનો ઉપાય છે. સિદ્ધાંતનું સેવન એટલે શું?
શબ્દોની વાત નથી પણ એ સિદ્ધાંત વડે જે વસ્તુ સ્વભાવ બતાવ્યો છે તે વસ્તુ સ્વભાવની જ રુચિ–જ્ઞાન–
અનુભવ ને લીનતા કરવી.
આચરણ સુધારવાની વાત છે. ચોથું ગુણસ્થાન કેમ પ્રગટે તેની વાત છે. ‘હું સદાય જાણનાર સ્વભાવ છું, પુણ્ય–
પાપ ના કોઈ ભાવો હું નથી’ એવા સિદ્ધાંતનું સેવન કરો–એટલે એવી શ્રદ્ધા કરો, એવું જ્ઞાન કરો ને એવી
સ્થિરતા પ્રગટ કરો.–એ જ મોક્ષાર્થી જીવની ક્રિયા છે.
નથી’ એમ માત્ર વાતોડિયો થાય અને સ્વચ્છંદે ગમે તેમ પ્રવર્તે, ધર્મના બહાને સ્ત્રીઓ સાથે પરિચય બાંધે, માન
પોષે, પર્યાયનો વિવેક ભૂલીને માત્ર શૂષ્કતા સેવે એ તો મહાન વિરાધક છે, તેવા જીવોને શુદ્ધ આત્માનું સેવન
હોઈ શકે નહિ, તેઓ તો સ્વચ્છંદતાનું સેવન કરી રહ્યા છે. જેઓ ઘણી લાયકાત પ્રગટ કરીને આત્મા ખાતર જ
સત્ સમજવા પ્રયત્ન કરે છે એવા આત્માર્થી–મોક્ષાર્થી જીવો આવા જ સિદ્ધાંતનું સેવન કરો.
માંડો અને ત્યાગ કરો, સમ્યગ્દર્શન તો કોઈક ભાગ્યશાળીને જ થાય. ’ અરે ભાઈ, સમ્યગ્દર્શન વગર ચારિત્રનો
સુધારો કેવો? ને ત્યાગ કેવો? સમ્યગ્દર્શન ન થાય અને ચારિત્ર સુધરી જાય એ તો મૂઢ જીવની વાત છે. અહીં
આચાર્યદેવ સીધો અને સત્ય ઉપાય બતાવે છે કે જે મોક્ષાર્થી હોય તે બધાય જીવો, ‘હું શુદ્ધ ચૈતન્યમય આત્મા છું
ને અનેક પ્રકારના જે વિકારી ભાવો છે તે બધાય મારાથી જુદા છે’ એવા સિદ્ધાંતનું સેવન કરો. આ ત્રિકાળી
સિદ્ધાંત છે. જે પુણ્ય પરિણામ થાય તેનો પણ આમાં નકાર આવ્યો તો સ્વચ્છંદે પાપ સેવવાનું તો નામ જ શેનું
હોય? પાપ પરિણામ સેવે અને માને કે મને દોષ લાગતો નથી–એવા સ્વચ્છંદી જીવો તો આ સૂત્ર સાંભળવાને ય
લાયક નથી. જેનાં અંતરમાં કોઈ છાંદા નથી, માત્ર એક આત્માર્થનું જ કામ છે એવા મોક્ષાર્થી જીવોને માટે આ
એવા સાચા અભિપ્રાયવડે આત્માનું સેવન કરવાથી મોક્ષફળ પાકે છે. જેને શુદ્ધ આત્માની શ્રદ્ધાનું જ ઠેકાણું નથી
અને વિકારપણે જ આત્માને સેવે છે તે જીવને વિકાર વધતાં–વધતાં અત્યંત હીનદશા પ્રાપ્ત થાય છે અર્થાત્ તે
નિગોદ જાય છે.
છે–અર્થાત્ કેવા ભાવોનો નિષેધ કરીને સ્વભાવ તરફ ઢળે છે તે બતાવે છે. ‘આ જે ભિન્ન લક્ષણવાળા વિવિધ
પ્રકારના ભાવો પ્રગટ થાય છે તે હું નથી, કારણ કે તે બધાય મને