સ્વભાવની પૂર્ણતાનો સંતોષ નથી–વિશ્વાસ નથી તે જ પરનો આશ્રય કરે છે, તે જીવ કદી બંધનથી છૂટતો નથી.
ભગવાને તો આત્માનો પૂર્ણ સ્વભાવ બતાવીને તેના જ આશ્રયનો પુરુષાર્થ કરવાનું કહ્યું છે, તેમ ન માને અને
વિકારની એકતા ન કરતાં જેવો સ્વભાવ છે તેવો સરખો રહે તો તારી મુક્તિ થાય. તારા આત્માને સર્વજ્ઞ જેવો
કર્યો તેમ તું તારા આત્માનો આશ્રય કર. અજ્ઞાની જીવોની ઓથ લઈને પરાશ્રય ન કર. દીવાળીયો માણસ
દીવાળીયાની ઓથ લઈને કહે કે અમુક માણસે તો છ આની તરીકે દેવું ચૂકવ્યું અને હું તો આઠ આના તરીકે
ચૂકવું છું. પણ શાહૂકાર તેમ ન કરે, તે તો પૂરેપૂરું જ ચૂકવે. તેમ ભગવાનના ભક્ત સાધક સમ્યગ્દ્રષ્ટિ ધર્માત્મા
તો ભગવાન જેવો પોતાને માનીને પૂર્ણ સ્વાશ્રયનો પુરુષાર્થ કરે છે. અજ્ઞાની જીવો પરાશ્રયને જ શોધે છે. ધર્મી
જીવ કાળ કે ધર્મની ઓથ લઈને પુરુષાર્થમાં છાંદા પાડતા નથી. પરાશ્રયની સ્વીકારતા નથી, પણ પોતાના પૂરા
સ્વભાવની ઓથ લઈને પૂર્ણતાનો જ પુરુષાર્થ ઉપાડે છે. પુરુષાર્થ હીન જીવો પરાશ્રયમાં અટકે છે, તે તેના ઘરે
રહ્યા, હું તો મારા સ્વભાવનો આશ્રય કરીને પૂર્ણ પુરુષાર્થ વડે મુક્તિ પામવાનો છું. મુક્તિનો અન્ય કોઈ માર્ગ
નથી, –એમ આચાર્ય ભગવાનનો આ ગાથામાં પોકાર છે.
વિકારનો આશ્રય છોડીને સ્વભાવનો આશ્રય કરે નહિ. ને તેને સ્વાશ્રયનો પુરુષાર્થ પ્રગટે નહિ. પૂર્વનો વિકાર
વર્તમાનમાં નડે અથવા તો પૂર્વના સારા સંસ્કાર હોય તો અત્યારે ધર્મ થાય–એમ ધર્માત્મા જીવ પૂર્વપર્યાયનો
આશ્રય કરતા નથી, પણ પોતાનો સ્વભાવ અત્યારે જ પરિપૂર્ણ છે એને સ્વીકારીને, તેનો જ આશ્રય કરીને
થતો નથી’ –એમ નથી, પણ જીવ પોતે સ્વાશ્રયમાં સંપૂર્ણ પણે ટકી શકતો નથી તે પોતાના જ પર્યાયને કારણે
પુરુષાર્થ નબળો છે. સ્વાશ્રયની પૂર્ણતા નથી કરતો માટે મોક્ષ થતો નથી.
થઈને ભગવાનનો ઉપદેશ સાંભળીને જ થશે, માટે તેમનો સમાવેશ પણ બધા મુમુક્ષુઓમાં થઈ જાય છે.
પંચમકાળે કે અનંતકાળે, સર્વે જીવોને પોતાના આત્મસ્વભાવના આશ્રય સિવાય બીજો કોઈ મોક્ષનો માર્ગ નથી.
અન્ય સંપ્રદાયોમાં તો કદી મોક્ષમાર્ગ હોતો જ નથી, સત્ય જૈન સંપ્રદાયમાં પણ કોઈ પણ જીવને નિમિત્તના
આશ્રયથી, રાગના આશ્રયથી વ્યવહારના આશ્રયથી કે કોઈ સંયોગના આશ્રયથી, મોક્ષમાર્ગ નથી. શુદ્ધ
વસ્તુસ્વભાવના આશ્રયથી જ જૈનમતમાં જ મોક્ષમાર્ગ છે. બધાય તીર્થંકરોએ આમ જ કર્યું છે અને આમ જ કહ્યું
છે તેથી નિર્વાણનો આ જ માર્ગ છે, બીજો માર્ગ નથી એમ બરાબર નક્કી થાય છે.
વિકલ્પોથી બસ થાવ, બસ થાવ. મારી મતિ