Atmadharma magazine - Ank 059
(Year 5 - Vir Nirvana Samvat 2474, A.D. 1948).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 19 of 25

background image
: ૨૦૨ : આત્મધર્મ : ભાદરવો : ૨૪૭૪ :
કોઈને જ્ઞાનમાર્ગ, કોઈને ક્રિયામાર્ગ, કોઈને ભક્તિમાર્ગ, કોઈને સેવામાર્ગ–એમ જુદા જુદા પ્રકારના જીવોને જુદો
જુદો માર્ગ ભગવાને ઉપદેશ્યો એમ પણ નથી. ભગવાને સર્વે જીવોને માટે એક સ્વાશ્રિતમાર્ગ જ ઉપદેશ્યો છે.
સ્વાશ્રય એ એક જ મોક્ષમાર્ગ છે. પહેલાંં શ્રદ્ધામાં સ્વાશ્રય અને પછી સ્થિરતામાં સ્વાશ્રય થાય છે. પરાશ્રય તે
બંધમાર્ગ જ છે, ને સ્વાશ્રય તે જ મોક્ષમાર્ગ છે. “એક જ માર્ગ છે” એ જ સમ્યક્ એકાંત છે. એક જ માર્ગ છે–એ
સિવાય બીજો કોઈ માર્ગ નથી એનું નામ અનેકાંત છે. પણ સ્વાશ્રયથી પણ મોક્ષ થાય અને પરાશ્રય–વ્યવહારથી
પણ મોક્ષ થાય–એમ માનવું તે મિથ્યાત્વ છે–એકાંત છે.
ભગવાન કહે છે કે–જેવા ભગવાન અમે, તેવો જ ભગવાન તું. તારે કેવળજ્ઞાની થવા માટે જે ઉપાય અમે
કર્યો તે જ ઉપાય કરવો. જ્યારે પોતાના જ્ઞાનમાં રાગને તેમ જ રાગરહિત આત્મસ્વભાવને જાણીને, શ્રદ્ધામાં
રાગ–રહિત સ્વભાવને સ્વીકાર્યો ત્યારે સ્વભાવની પ્રાપ્તિ થઈ, શ્રદ્ધામાં રાગરહિત થઈ ગયો, સ્વાશ્રયભાવ પ્રગટ
થયો. આવડા મોટા (ભગવાન જેવડા) રાગરહિત પરિપૂર્ણ સ્વભાવનો જેણે પોતાના જ્ઞાનમાં નિર્ણય કર્યો તેણે
એકલા આત્માના આશ્રયનો સ્વીકાર કર્યો અને સમસ્ત પરદ્રવ્ય તેમ જ પરભાવોના આશ્રયની માન્યતા છોડી
તેને અનંત પુરુષાર્થ પ્રગટ્યો છે, એ જીવ તીર્થંકરોના પંથે ચાલવા માંડયો છે.
અત્યારે પણ તીર્થંકરોના પંથે વિચરી શકાય છે.
બધા જીવોને માટે આ ઉપર્યુક્ત એક જ મુક્તિમાર્ગ છે. પંચમકાળના જીવોને માટે આ જ ઉપાય છે. કોઈ
કહે કે– ‘અત્યારે તો કોઈ તીર્થંકર ભરતક્ષેત્રમાં વિચરતા નથી, તો તીર્થંકરોના પંથે ક્યાંથી ચાલી શકાય? ’ તેને
આચાર્યદેવ કહે છે કે ભાઈ, તીર્થંકરોએ સ્વાશ્રયનો ઉપદેશ કર્યો હતો; અત્યારે પણ સ્વાશ્રય થઈ કરે છે. તીર્થંકરો
કાંઈ એમ કહેતા નહોતા કે ‘તું અમારો આશ્રય કર’ તીર્થંકરો તો એમ કહેતા હતા કે તું તારા સ્વભાવનો નિર્ણય
કરીને તારો જ આશ્રય કર. અત્યારે પણ સ્વભાવનો નિર્ણય કરીને–સ્વાશ્રયભાવ પ્રગટ કરીને તીર્થંકરોના પંથે
વિચરી શકાય છે. પંચમકાળના આચાર્યદેવ પંચમકાળના જીવોને જ ઉપદેશ કરે છે કે હે જીવ! જેવો અનંત
કેવળીઓનો આત્મા છે, તેવો જ તારો આત્મા છે, અનંત કેવળીઓએ જેવો પોતાના સ્વભાવનો નિર્ણય કર્યો
અને સ્વાશ્રય પ્રગટ કરીને મુક્તિ પામ્યા તેમ તું પણ તારા સ્વભાવનો તેવો જ નિર્ણય વર્તમાનમાં પ્રગટ કર
અને સ્વાશ્રયનો પુરુષાર્થ કર. આ શાસ્ત્ર પંચમકાળના જીવોને લક્ષીને જ રચાયું છે.
નિશ્ચયનો આશ્રય કરો, વ્યવહારનો આશ્રય છોડો.
હે જીવો! તમે એક સ્વભાવના આશ્રયને જ મોક્ષનો વિધિ જાણો. વચ્ચે બીજા પરાશ્રિત ભાવો આવે તેને
મોક્ષના વિધિ તરીકે ન જાણો, પણ બંધન તરીકે જાણો. તીર્થંકરોએ આ જ વિધિ કર્યો છે અને તેઓએ આ જ
વિધિ જગતને કહ્યો છે. તમે પણ આ જ વિધિને અંગીકાર કરો. આ જ વિધિ કરો એટલે કે નિશ્ચય–સ્વભાવનો
આશ્રય કરો અને બીજો વિધિ ન કરો એટલે કે વ્યવહારભાવોનો આશ્રય છોડો. દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્ર વગેરે નિમિત્ત
તરફનું લક્ષ વચ્ચે આવે તેનો આશ્રય ન કરો, ભેદના વિકલ્પ વગેરે વ્યવહાર આવે તેનો આશ્રય ન કરો. પહેલાંં
ચૈતન્યસ્વરૂપના આશ્રયનો નિર્ણય કરીને સર્વ વ્યવહારનો નિષેધ કરો, અને પછી એ જ સ્વરૂપના આશ્રયે સંપૂર્ણ
શુદ્ધોપયોગ પ્રગટ કરીને તીર્થંકર ભગવંતોની જેમ સંપૂર્ણ જ્ઞાતાદ્રષ્ટા થાઓ.
શ્રી તીર્થંકર ભગવંતોને નમસ્કાર
તીર્થંકરોના સ્વાશ્રિતપંથને નમસ્કાર
તીર્થંકરોના પંથ દર્શાવનારા સંતોને નમસ્કાર
શ્રી ‘આપ્ત’ નું સ્વરૂપ
જીવનું પરમ હિત જે મોક્ષ, તેના ઉપદેષ્ટા હોય તે આપ્ત છે. તે આપ્ત બે પ્રકારના છે: એક મૂળ આપ્ત અને
બીજા ઉત્તર આપ્ત.
જેમને સાલ પદાર્થો પ્રત્યક્ષભૂત થયા છે, તથા જેમને ચાર ઘાતિયા કર્મોનો નાશ થયો છે ને તે કર્મોના
નાશથી જેઓ અનંત ચતુષ્ટયને પામ્યા છે એવા શ્રી અરિહંત ભગવાન બાર સભા મધ્યે બિરાજીને મોક્ષ–માર્ગનો
ઉપદેશ કરે છે, તેઓ મૂળ આપ્ત છે.
અને તેમના અનુસાર કથન કરનારા એવા, સમ્યગ્દર્શનાદિક ગુણના ધારક ગણધરાદિક છે તે સર્વે ઉત્તર
આપ્ત છે. તેમજ સમ્યગ્દર્શનાદિ ધારણ કરનારા જિનપ્રણિત શાસ્ત્રના જ્ઞાતા, કષાય–રહિત વક્તા એવા ગૃહસ્થ તે
સર્વે ઉત્તર આપ્ત છે. (શ્રી દીપચંદજી પંડિત વિરચિત ‘ભાવદીપિકા’ પૃ. ૩૨)