Atmadharma magazine - Ank 059
(Year 5 - Vir Nirvana Samvat 2474, A.D. 1948).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 6 of 25

background image
: ભાદરવો : ૨૪૭૪ : આત્મધર્મ : ૧૮૯ :
પરાશ્રયથી મુક્તિ માની તે જીવ મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે. અરિહંતોના ઉપદેશને તે સમજ્યો નથી, તેણે અરિહંતોને
ઓળખ્યા નથી.
નિમિત્ત કે વ્યવહાર વગેરેનો આશ્રય કરવાનો ભગવાનો હુકમ નથી.
પૂર્વે કહેલો, ભગવાને પોતે જ અનુભવીને દર્શાવેલો એક માત્ર પરમાર્થ માર્ગ છે એટલે એ સિવાય બીજા
બધાય માર્ગો ખોટા છે–એમ તેમાં આવી જાય છે. નિમિત્તો મળે તો જીવની મુક્તિ થાય, કાળ પાકે તો થાય,
નિમિત્તદ્વારા થાય, વ્યવહાર કરતાં કરતાં થાય, પુણ્ય કરતાં કરતાં થાય–એ બધી માન્યતા પરાશ્રયદ્રષ્ટિવાળાની
છે, સર્વજ્ઞ ભગવંતોના શ્રીમુખનો તે હુકમ નથી, સર્વજ્ઞ ભગવાને તેમ કર્યું નથી, ને પોતાના જ્ઞાનમાં તેમ જાણ્યું
નથી. જેઓ કર્મનું, કાળનું, નિમિત્તનું કે રાગાદિનું અવલંબન માને છે તેની મુક્તિ ભગવાને જોઈ નથી. પણ જે
પરાશ્રયબુદ્ધિ છોડીને, પોતાના શુદ્ધ આત્મસ્વભાવનો નિર્ણય કરીને સ્વાશ્રયે પુરુષાર્થ કરે છે તે જ જીવ મુક્તિ
પામે છે. આચાર્યદેવ કહે છે કે અહો, આવો સ્વાશ્રય મુક્તિમાર્ગ બતાવનારા અર્હંતોને નમસ્કાર હો.
સ્વાશ્રયના સ્વીકાર વિના મુક્તિમાર્ગ નથી
મુક્તિ એટલે પરના સંબંધ રહિત એકલો શુદ્ધ આત્મા. તેનો ઉપાય પરના આશ્રયે નથી. જેનું વીર્ય હજી
પરાશ્રયની શ્રદ્ધામાં અટક્યું છે તે જીવ મુક્તિના માર્ગનો નિર્ણય કરી શકે નહિ. તું મુક્તિની વાત કરે છે કે
પરની? જો મુક્તિની વાત કરતો હો તો પરાશ્રયની શ્રદ્ધા છોડ. અરિહંતોએ પરાશ્રય કર્યો નથી અને પરાશ્રયને
મોક્ષનો માર્ગ કહ્યો નથી.
જગતને સ્વાશ્રયના માર્ગદર્શક અરિહંતોને શ્રીકુંદકુંદાચાર્યદેવ નમસ્કાર કરે છે.
શ્રીકુંદકુંદઆચાર્યદેવ કહે છે કે ‘णमो तेसिं’ તે અરિહંતોને નમસ્કાર હો. અહોહો, નાથ! આપે આપના
આત્મામાં તો સ્વભાવનો સંપૂર્ણ આશ્રય પ્રગટ કરીને પરાશ્રયભાવના ભૂક્કા ઉડાડયા, અને અન્ય જીવોને માટે
આપના કથનમાં પણ પરાશ્રયના ભૂક્કા જ છે. આપનો દિવ્ય ઉપદેશ જીવોને પરાશ્રય છોડાવે છે. આચાર્યદેવને
ઘણો સ્વાશ્રયભાવ તો પ્રગટ્યો છે ને પૂર્ણ સ્વાશ્રયભાવ પ્રગટ કરવાની તૈયારી છે, તેથી સ્વાશ્રય મુક્તિમાર્ગનો
પ્રમોદ આવી જતાં કહે છે કે–અહો, જગતના જીવોને સ્વાશ્રયનો ઉપદેશ આપનાર હે અર્હંતો! આપને નમસ્કાર
હો. નમો, નમો! હે જિન ભગવંતો! તમને. નમસ્કાર કરું છું.
અજ્ઞાનભાવે અનંત પ્રકારના પરાશ્રયભાવમાં અજ્ઞાની જીવો રખડે છે. અહો, જગતમાં આટલા આટલા
પરાશ્રયભાવો, તે બધાયથી છોડાવીને આત્માને એક પોતાના સ્વભાવના જ આશ્રયમાં લાવી મૂક્યો છે. હે
તીર્થંકરો! આપ પોતે પણ સ્વભાવની શ્રદ્ધા અને સ્થિરતા કરીને જ મુક્ત થયા છો અને આપની વાણીમાં
જગતના મુમુક્ષુઓને પણ એ જ પ્રકારનો ઉપદેશ કર્યો છે. અહો, અરિહંતો! આપને નમસ્કાર, આપના
સ્વાશ્રિતમાર્ગને નમસ્કાર. મારો આત્મા સ્વાશ્રયની સાક્ષી પૂરતો આપના અપ્રતિહત માર્ગમાં ચાલ્યો આવે છે.
અરિહંતોને નમનાર જીવ કેવો હોય?
હે નાથ! અમને સ્વાશ્રયનો ઉલ્લાસ આવે છે. ધન્ય પ્રભુ તારા કથનને! તમને હું નમસ્કાર કરું છું.
અમારો આત્મા સ્વાશ્રયમાં નમે છે, આપની જેમ અમે પણ સ્વાશ્રયપૂર્વક અરહંતદશા પ્રગટ કરવા તરફ આપના
માર્ગે ચાલ્યા આવીએ છીએ. અહો, આવા નમસ્કાર કોણ કરે? આવો ઉલ્લાસ કોને ઊછળે? જેણે પોતાના
સ્વભાવની શ્રદ્ધાથી સ્વાશ્રય તરફ વલણ કર્યું છે અને પરાશ્રયના અંશનો પણ નકાર કર્યો છે તે સ્વાશ્રયના
ઉલ્લાસથી અરિહંતોને નમસ્કાર કરે છે.
અરિહંતોના પગલે
અહો અરિહંતો! હું આપને પગલે પગલે આવી રહ્યો છું. સર્વે અરિહંતોને મારા નમસ્કાર છે. ‘બધાય
અરિહંતોએ આ એક જ માર્ગથી પૂર્ણતા કરી છે અને તેઓએ ઉપદેશમાં પણ એમ જ કહ્યું છે,’ એમ કહીને પછી
તે સર્વે અરિહંતોને આચાર્યદેવે નમસ્કાર કર્યા છે. આમાં આચાર્યદેવના ઊંચા ભણકારા છે. ‘ઉપદેશ પણ એમ જ
કર્યો’ –આમ કહીને આચાર્યદેવ ઉપદેશવાળા અરિહંતોની એટલે કે તીર્થંકરોની વાત લેવા માગે છે. તીર્થંકરોને
કેવળજ્ઞાન પ્રગટ્યા પછી નિયમથી દિવ્યધ્વનિ છૂટે છે ને તે ધ્વનિ દ્વારા આવો જ સ્વાશ્રયનો માર્ગ જગતના
મુમુક્ષુઓને ઉપદેશે છે. અને તે સાંભળીને સ્વાશ્રય કરનારા જીવો પણ હોય જ છે. એ રીતે સંધિ વડે
સ્વાશ્રયમાર્ગનો અછિન્નપ્રવાહ બતાવ્યો છે.