Atmadharma magazine - Ank 059
(Year 5 - Vir Nirvana Samvat 2474, A.D. 1948).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 9 of 25

background image
: ૧૯૨ : આત્મધર્મ : ભાદરવો : ૨૪૭૪ :
અભેદ સ્વભાવના આશ્રયે જ સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર થાય છે. અમને આવો પવિત્ર ઉપદેશ કરીને સ્વાશ્રયનો
માર્ગ દર્શાવ્યો તે માટે હે નાથ! તમને મારા નમસ્કાર છે. વર્તમાન શુભ વિકલ્પ છે પણ તે તરફ ન વળતાં
સ્વભાવના મહિમા તરફ જ અમે વળીએ છીએ. સ્વભાવના આશ્રયે ધર્મની વૃદ્ધિ જ છે. જે દશા આપે પ્રગટ કરી
તેને અમે નમસ્કાર કરીને રાગરહિત ચૈતન્યસ્વભાવનો જ આશ્રય અને વિનય કરીએ છીએ, વિકલ્પનો આશ્રય
કે આદર કરતા નથી. હે નાથ જિનેશ! તમારો ઉપદેશ સાંભળીને અમને સ્વભાવ અને પરભાવનું ભેદજ્ઞાન થયું–
અમને નિશ્ચય સ્વાશ્રય રાગરહિત સ્વભાવ મળ્‌યો તેથી અમે આપને નમસ્કાર કરીએ છીએ–આપે દર્શાવેલા માર્ગે
આવીએ છીએ.
જેણે પોતાના આત્મામાં સ્વાશ્રયનો સ્વીકાર કર્યો તેણે અનંત તીર્થંકરોના માર્ગને અંગીકાર કર્યો. અને
જેણે કોઈ પણ પ્રકારે પરાશ્રયમાં (જડની ક્રિયામાં, રાગમાં, નિમિત્તના આશ્રયમાં કે વ્યવહારમાં) ધર્મ માન્યો છે
તે જીવ અનંત તીર્થંકરોના માર્ગને ઉલ્લંઘનારો છે. સર્વે તીર્થંકરો સ્વાશ્રયભાવથી જ કર્મોનો નાશ કરીને કેવળી
થયા છે અને પછી તેઓએ ઉપદેશ પણ એમ જ કર્યો છે કે સ્વાશ્રયભાવ તે ધર્મ છે ને પરાશ્રયભાવ તે અધર્મ છે.
પુણ્ય પણ પરાશ્રયભાવ છે, તેમાં ધર્મ નથી. આમ હોવા છતાં, જે જીવ સ્વાશ્રયને અંગીકાર કરતો નથી ને
પુણ્યાદિથી ધર્મ માને છે તે જીવ અનંત તીર્થંકરોના ઉપદેશને માનતો નથી, તે અનંત તીર્થંકરોનો વેરી મહા
મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે. નિર્મળ સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ કરવું હોય તો તે આત્માના આધારે પ્રગટે છે, કોઈ પરના આશ્રયે
પ્રગટતું નથી. આમ સમજીને જે જીવ સ્વાશ્રય કરે તે જ જીવ તીર્થંકરોના પંથે ચાલનાર છે.
ટીકા
“અતીત કાળમાં ક્રમશ: થઈ ગયેલા સમસ્ત તીર્થંકર ભગવંતો, પ્રકારાંતરનો અસંભવ હોવાને લીધે જેમાં
દ્વૈત સંભવતું નથી એવા આ જ એક પ્રકારથી કર્માંશોનો ક્ષય પોતે અનુભવીને, (તથા) પરમાત્મપણાને લીધે
ભવિષ્યકાળે કે આ (વર્તમાન) કાળે અન્ય મુમુક્ષુઓને પણ એ જ પ્રકારે તેનો (કર્મક્ષયનો) ઉપદેશ કરીને,
નિઃશ્રેયસને પ્રાપ્ત થયા છે; માટે નિર્વાણનો અન્ય (કોઈ) માર્ગ નથી એમ નક્કી થાય છે. અથવા, પ્રલાપથી બસ
થાઓ; મારી મતિ વ્યવસ્થિત થઈ છે. ભગવંતોને નમસ્કાર હો.”
(પ્રવચનસર પ. ૧૨) અછન્ન ધમપ્રવહ
ગયા કાળમાં ક્રમશ: –એક પછી એક અનંત તીર્થંકરો થઈ ગયા છે. ક્રમશ: કેમ કહ્યું? જેમ સંસાર અનાદિ
અનંત છે તેમ સ્વભાવ સમજીને મોક્ષ જનારા જીવોનો પ્રવાહ પણ અનાદિ અનંત છે. અનાદિથી એક પછી એક
તીર્થંકરો થતા આવે છે ને તેમના નિમિત્તે સ્વભાવ સમજીને મોક્ષમાં જનાર જીવો પણ ક્રમે ક્રમે થતા જ આવે છે.
તીર્થંકરોનો અને મોક્ષ જનારા જીવોનો કદી સર્વથા અભાવ થતો નથી. એ રીતે ધર્મનો અચ્છિન્ન પ્રવાહ અનાદિ
અનંત છે.
અહીં મુખ્યપણે તીર્થંકરોની વાત લીધી છે. વાણી વગરના મૂક કેવળી ભગવંતોની મુખ્યપણે વાત નથી.
કેમ કે તીર્થંકરોને નિયમથી દિવ્યધ્વનિ હોય છે અને તે દ્વારા સ્વાશ્રયસ્વભાવ સમજીને મોક્ષ જનારા જીવો પણ
હોય છે. બધાય તીર્થંકરોએ કહેલો મોક્ષનો એક જ વિધિ
ક્રમશ: અનંત તીર્થંકરો થયા એટલે કે અનંતકાલ પહેલાંં થયા તેમણે અને હમણાં જ થયા તેમણે–એ
બધાએ એક જ વિધિ કર્યો હતો. અનંતકાળ પહેલાંં થયા તેમણે જુદો વિધિ કર્યો હતો અને હમણાં થયા તેમણે
જુદો વિધિ કર્યો હતો–એમ નથી, કેમ કે મોક્ષનો વિધિ બે પ્રકારનો નથી, એક જ પ્રકારનો છે. અત્યાર સુધી
જેટલા તીર્થંકર ભગવંતો થઈ ગયા તે બધાયે શું વિધિ કર્યો હતો અને શું ઉપદેશ કર્યો હતો? તે આચાર્યદેવે ૮૦
અને ૮૧ મી ગાથામાં બતાવ્યું. શ્રી આચાર્યદેવ પોતે સ્વાશ્રયભાવની નિઃશંકતાથી સર્વે તીર્થંકરોની સાક્ષી આપે છે
કે, મોક્ષનો જે ઉપાય મેં વર્ણવ્યો તે જ ઉપાય સર્વે તીર્થંકરોએ કર્યો છે અને તે જ ઉપાય સર્વે તીર્થંકરોએ ઉપદેશ્યો
છે. હું કાંઈ નવો ઉપાય કહેતો નથી, પૂર્વે અનંતા તીર્થંકરોએ જે ઉપાય કર્યો અને સમવસરણમાં જે ઉપાય કહી
ગયા, તે જ હું કહું છું.
અરિહંત જેવા પોતાના આત્મસ્વભાવને જાણીને અને શુદ્ધોપયોગવડે તેનો જ આશ્રય કરીને મોહનો ક્ષય
થાય છે; આ પ્રમાણે ૮૦–૮૧ મી ગાથામાં મોહના ક્ષયનો જે ઉપાય વર્ણવ્યો તે જ ઉપાયથી મોહનો ક્ષય થાય છે,
અન્ય પ્રકારે મોહનો ક્ષય થતો નથી. અનંત તીર્થંકરોએ કર્મનો નાશ એક જ પ્રકારથી કર્યો છે.