अनंत जीव, अजीव वस्तुओ छे ते दरेकमां पोतपोतानां द्रव्यत्व, पर्यायत्व वगेरे अनंत धर्मो छे ते धर्मो सहित
सात भंगथी वस्तुने साधवी–सिद्ध करवी.
घट पट वगेरे. ते पर्यायोने पण कथंचित् वस्तुपणुं संभवे छे. ते पण उपर प्रमाणे ज सात भंगथी साधवुं; तेम
ज जीव अने पुद्गलना संयोगथी थयेला आस्रव, बंध, संवर, निर्जरा, पुण्य, पाप, मोक्ष वगेरे भावोमां पण,
घणा धर्मपणानी अपेक्षाए तथा परस्पर विधि–निषेध–वडे, अनेकधर्मरूप कथंचित् वस्तुपणुं संभवे छे; ते
सप्तभंग वडे साधवुं. जेवी रीते एक ज पुरुषमां पितापणुं, पुत्रपणुं, मामापणुं, भाणेजपणुं, काकापणुं,
भत्रीजापणुं वगेरे धर्मो संभवे छे ते धर्मो पोतपोतानी अपेक्षाथी विधिनिषेध वडे सात भंगथी साधवा.
पाप, संवर, निर्जरा अने मोक्ष ए नव पदार्थो छे तेमने ते ज प्रमाणे सप्तभंग वडे साधवा. तेनुं साधन
द्रव्यार्थिकना छे अने पछीना चार भेद पर्यायार्थिकना छे.) अने तेना पण उत्तरोत्तर भेद, जेटला वचनना प्रकार
लोकभावना–अधिकारमां कर्युं छे अने तेनुं विशेष कथन तत्त्वार्थ सूत्रनी टीकाथी जाणवुं. आ प्रमाणे प्रमाण अने
नयद्वारा जीवादि पदार्थोने जाणीने श्रद्धान करे ते शुद्ध सम्यग्द्रष्टि होय छे.
करीने कहे छे. जेम के जीव नामनी वस्तु छे, तेमां अनेक धर्मो छे तोपण चेतनपणुं प्राणधारणपणुं वगेरे धर्मो
अजीवथी असाधारण देखीने, जीवने अजीवथी जुदो दर्शाववाना प्रयोजनवश, ते धर्मोने मुख्य करीने वस्तुनुं
नाम ‘जीव’ राख्युं. ए ज प्रमाणे वस्तुना सर्व धर्मोमां प्रयोजनवश मुख्य गौण करवानुं जाणवुं.
द्रव्य तो अभेद छे तेथी निश्चयनो आश्रय द्रव्य छे अने पर्याय भेदरूप छे तेथी व्यवहारनो आश्रय पर्याय छे.
तेमां (अर्थात् निश्चयने मुख्य अने व्यवहारने गौण करवामां) प्रयोजन आ प्रमाणे छे के, भेदरूप वस्तुने सर्व
पर्यायबुद्धि छे. जीवना नर, नारकादि पर्यायो छे तथा राग–द्वेष, क्रोध–मान–माया–लोभ आदि पर्यायो छे तेम ज
ज्ञानना भेदरूप मतिज्ञानादिक पर्यायो छे. ते पर्यायोने ज लोको जीव समजे छे; तेथी (ते पर्यायबुद्धि
छोडाववाना प्रयोजनथी) ते पर्यायमां अभेदरूप अनादिअनंत एक भाव जे चेतना धर्म छे तेने ग्रहण करी
निश्चयनयनो विषय कहीने जीवद्रव्यनुं ज्ञान कराव्युं, अने पर्यायाश्रित जे भेदनय तेने गौण कर्यो. तथा
अभेदद्रष्टिमां ते भेद देखाता नथी तेथी अभेदनयनी द्रढ श्रद्धा कराववा माटे कह्युं के–जे पर्यायनय छे ते व्यवहार
छे, अभूतार्थ छे, असत्यार्थ छे. भेदबुद्धिना एकांतनुं निराकरण करवा माटे आ कथन जाणवुं.