આત્મસ્વભાવની નિઃશંક શ્રદ્ધા થાય છે. જ્ઞાનસ્વભાવની એવી નિઃશંક શ્રદ્ધા પ્રગટ કરીને સ્વભાવમાં ઢળતાં
કેવળજ્ઞાન–સામર્થ્યને તે હણી નાંખે છે. ત્રિકાળ જ્ઞાનમય જીવની શ્રદ્ધા કરીને જે નિઃશંક થયો છે તે જીવ ગુણ–
ગુણીને વિકારથી બચાવીને અભેદ કરે છે, પર્યાયને દ્રવ્યમાં લીન કરીને તે કેવળજ્ઞાન પામે છે.
તેમાં તેણે શંકા કરી છે, તેથી તેનું જ્ઞાન આત્માથી જુદું જ રહેશે અર્થાત્ તેનું જ્ઞાન આત્માને જાણવા તરફ નહિ
વળે પણ પરમાં જ એકતા બુદ્ધિ કરી કરીને ભવભ્રમણમાં રખડયા કરશે. જેણે જીવ અને જ્ઞાનની એકતામાં
નિઃશંકતા કરીને આત્માને જાણવામાં ને અનુભવવામાં પોતાના જ્ઞાનને વાળ્યું છે તેને આત્મસ્વભાવના આધારે
અહો જીવ પોતે જ જ્ઞાન છે માટે જ્ઞાનને જીવથી જુદાઈ હોવાની જરા પણ શંકા ન કરો, જ્ઞાન સ્વભાવી આત્માની
નિઃશંક પ્રતીત કરો.
આત્માને જાણવાની જીવે કદી દરકાર કરી નથી. અનંતકાળથી જે કાંઈ જાણ્યું તે માત્ર પરને જાણ્યું છે પણ પોતાને
જાણવાની દરકાર કરી નથી. પોતાનું સ્વરૂપ જાણ્યા વગર પરનું પણ સાચું જ્ઞાન થાય નહિ. શ્રી સમયસારની
ચોથી ગાથામાં આચાર્યદેવે કહ્યું છે કે–પોતાના આત્મસ્વભાવથી વિરુદ્ધ એવી કામ, ભોગ અને બંધનની કથા તો
સર્વે જીવોને સુલભ છે, તે તો જીવે અનંતકાળથી સાંભળી છે; તેનો પરિચય કર્યો છે ને અનુભવ પણ કર્યો છે,
પરંતુ પરથી ભિન્ન પોતાના એકત્વસ્વભાવની વાત પણ રુચિથી કદી સાંભળી નથી. પોતાનો આત્મા–સદા
અંતરમાં પ્રકાશમાન છે અને નિર્મળ ભેદજ્ઞાનના પ્રકાશથી તે સ્પષ્ટ ભિન્ન દેખી શકાય છે, પણ પર સાથેની
સંગતિ– સેવા કરી નથી ને તેમની વાત રુચિપૂર્વક સાંભળી નથી; જ્યારે સત્પુરુષની વાણી સાંભળવા મળી ત્યારે
પણ સ્વાશ્રયની રુચિ કરી નહિ ને વાણી વગેરેના લક્ષે કે પરાશ્રિત વ્યવહારના લક્ષે અટકી ગયો, તેથી
અનંતકાળમાં જીવ આત્મસ્વભાવને સમજ્યો નથી. જેમ મગશેળિયા પત્થર ઉપર લાખો મણ પાણી પડે તોય તે
પલળે નહિ અને કોરડુ મગને ગમે તેટલા પાણીમાં બાફો તો પણ તે બફાય નહિ, તેમ જે પોતાના
ભાવશ્રુતજ્ઞાનને અંતરમાં વાળીને ચૈતન્ય–મૂર્તિ આત્મસ્વભાવનો આશ્રય કરતો નથી અને દ્રવ્યશ્રુતના
અવલંબનને જ જ્ઞાન માનીને અટકે છે એવા જીવ ઉપર સત્પુરુષની અમૃત વાણીનો વરસાદ ગમે તેટલો વરસે
પણ તે પલળતો નથી–તેને ધર્મ થતો નથી. વાણીના લક્ષે ધર્મ થાય નહિ પણ સ્વભાવના આશ્રયે જ ધર્મ થાય
સ્વભાવનો આશ્રય ન કરે તો દ્રવ્યશ્રુતરૂપ વાણી તેને શું કરે? વાણી તો અચેતન છે, તેના આધારે જ્ઞાન નથી
આત્મા તરફ ન વળતાં પર તરફ