મારાથી મોટા છે અને મારી દશા અધૂરી છે તેથી મારે તેમને વંદન કરવા યોગ્ય છે, અને તેઓ વંદનીક છે–– એમ
સિદ્ધને અને પોતાને જ્ઞાનમાં જાણ્યા; ત્યાં બંનેને જાણનાર જ્ઞાન તો એક જ છે; સિદ્ધને જાણનાર જ્ઞાન જુદું અને
પોતાને જાણનાર જ્ઞાન જુદું–એમ નથી. આમ ભેદ, વ્યવહાર અને પરની અપેક્ષા રહિત અભેદ ચૈતન્ય સ્વભાવને
થતું નથી માટે પરમાર્થે જ્ઞાન પ્રત્યક્ષ છે. પણ નીચલી દશામાં રાગ હોય છે તેથી જ્ઞાનને પરોક્ષ કહેવું તે વ્યવહાર
છે. પોતાના જ્ઞાનસ્વભાવમાં જે રીતે કાર્ય થઈ રહ્યું છે તે રીતે જાણવું તે જ ધર્મ છે, અને પોતાના જ્ઞાનસ્વભાવને
ઊંધી રીતે માનવો તે જ અધર્મ છે.
જાણ્યું છે; એ સ્વભાવને જાણવો તે ધર્મ છે.
રાગ–દ્વેષનો અભાવ છે માટે તેમને હર્ષ–શોક નથી, કોઈ કહે કે ‘કેવળીભગવાન ભલે પરમાં તન્મય થઈને નથી
જાણતા, પરંતુ પરનો જાણવામાં રાગ–દ્વેષ કરે તો તેમને હર્ષ–શોક થાયને? ’ તેના સમાધાન માટે કહે છે કે,
ભગવાન રાગ–દ્વેષના હેતુથી જાણતા નથી, તેથી તેમને હર્ષ–શોક નથી. જાણવામાં તેમને રાગાદિની વૃત્તિ થતી
નથી. જેમ સિદ્ધભગવાન પરને જાણે છે તેમ છદ્મસ્થ પણ પરને જાણે છે, એ જાણવામાં શું ફેર છે? પ્રત્યક્ષ અને
સિદ્ધભગવાન જાણે કે આ જીવ જાણે–તે બંનેના જ્ઞાનમાં શરીર જણાયું તેમાં ફેર નથી. પણ અજ્ઞાની જીવ ‘શરીર
મારું છે અથવા હું શરીરનું કરી શકું’ એમ ઊધુ માને છે અને પોતાના જ્ઞાનનો નિશ્ચય કરતો નથી–એ જ દોષ છે;
એ રાગ–દ્વેષ કરે છે અને ઊંધુ માને છે તે જ અધર્મ છે; સિદ્ધ રાગ–દ્વેષ કરતા નથી ને પરને પોતાનું માનતા નથી;
છદ્મસ્થ જ્ઞાની રાગદ્વેષને કે પરને પોતાનું સ્વરૂપ માનતા નથી છતાં હજી રાગદ્વેષ થાય છે તેથી તે સાધક છે.
હોય. પણ જેમ સિદ્ધને તે કાંઈ નથી તેમ આ આત્માને પણ તે કાંઈ નથી. સિદ્ધના જ્ઞાનમાં પણ કર્મ વગેરેનો
પણ જાણે છે, પણ આ જીવ રાગ–દ્વેષમાં અટકીને જાણે છે, સિદ્ધભગવાન રાગદ્વેષ રહિત જાણે છે. માટે અટકતું
જ્ઞાન હેય જાણવું અર્થાત્ રાગ–દ્વેષને હેય જાણવા અને વિકાર રહિત જ્ઞાનસ્વભાવ જ ઉપાદેય જાણવો તે કર્તવ્ય
છે. એવા જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્માની શ્રદ્ધા–જ્ઞાન કરીને તેમાં ઠરવું તે સિદ્ધને ભાવનમસ્કાર છે.
સેવા છે. ભગવાનની સેવા કરે છે તે કથન ઉપચારથી છે, ખરેખર
દિવસો દરમ્યાન ભગવાનના પંચકલ્યાણકનું દ્રશ્ય વગેરે વિધિ થશે. શ્રી જિનબિંબને
અંજનસલાકા કરવા માટે પરમ પૂ. સદ્ગુરુદેવશ્રી કાનજી સ્વામી પધારશે.