: વૈશાખ : ૨૪૨૫ : આત્મધર્મ : ૧૩૫ :
લાઠી ગામમાં પંચકલ્યાણક પ્રતિષ્ઠાનો મહોત્સવ
લાઠી ગામમાં જેઠ સુદ પ ના રોજ શ્રી જિનમંદિરમાં પંચકલ્યાણક
પ્રતિષ્ઠા થશે. તે પ્રસંગે પરમ પૂજ્ય સદ્ગુરુદેવશ્રી કાનજીસ્વામી ત્યાં પધારશે.
પૂ. ગુરુદેવશ્રી હાલ રાજકોટ સદર (આનંદકુંજ) માં રહ્યા છે. ત્યાંથી
લગભગ વૈશાખ સુદ ૧૦ ના રોજ લાઠી તરફ વિહાર કરશે.
ત્યારે બહારમાં નિક્ષેપ કર્યો તે વ્યવહાર છે. એવા યથાર્થ નિક્ષેપરૂપ વ્યવહાર જ્ઞાનીને જ હોય છે, અજ્ઞાનીને
યથાર્થ હોતો નથી. અજ્ઞાનીને પોતાના સ્વભાવનું ભાન નથી, ભગવાનના ગુણોનું પણ યથાર્થ ભાન નથી, તે તો
એમ જ માને છે કે હું આ મૂર્તિને જ નમસ્કાર કરું છું અને તેને નમસ્કાર કરવાથી મારું હિત છે. એ રીતે
અજ્ઞાની નિક્ષેપના આરોપને જ મૂળસ્વરૂપ માને છે તેથી પરમાર્થે તેણે ભગવાનની પ્રતિમાને માની કહેવાય નહિ.
અને કેટલાક અજ્ઞાનીઓ સ્થાપના નિક્ષેપનો જ સર્વથા અભાવ માની ને, કોઈ જીવને શુભરાગ વખતે
જિનપ્રતિમા પણ કોઈ વખતે નિમિત્ત હોય છે એમ ન માને તો તે પણ સ્થાપના નિક્ષેપને જાણતા નથી અને
તેમના જ્ઞાનમાં યથાર્થ નય પ્રગટ્યા નથી, તેનું જ્ઞાન પણ મિથ્યા છે.
જ્ઞાનીને જ્યારે વંદનાદિનો વિકલ્પ ઊઠ્યો ત્યારે જિનપ્રતિમા ઉપર લક્ષ ગયું અને તે વખતે એમ નિક્ષેપ
કર્યો કે ‘ઓ ભગવાન છે’ સમ્યગ્જ્ઞાનીને ભગવાનનું સ્વરૂપ ખ્યાલમાં આવ્યું છે અને વિકલ્પ ઊઠ્યો છે તથા
પ્રતિમાની હાજરી છે ત્યારે તેઓ પ્રતિમામાં જ ભગવાનનો નિક્ષેપ કરીને તેને વંદનાદિ કરે છે એમ વ્યવહારે
કહેવાય છે, ખરેખર તો પોતાને ભગવાનના સ્વરૂપનું જે યથાર્થ જ્ઞાન થયું છે તે જ્ઞાનનું બહુમાન કરે છે. વિકલ્પ
છે તેને કારણે બહારમાં સ્થાપના નિક્ષેપનો વ્યવહાર લાગુ પડે છે. જ્યારે તે પ્રકારનો વિકલ્પ તોડીને સ્વરૂપમાં
લીન થઈ જાય અગર તો સ્વાધ્યાયાદિ અન્યપરિણામોમાં જોડાય ત્યારે તેને માટે પ્રતિમામાં સ્થાપના નિક્ષેપ ટળી
ગયો છે; પ્રતિમામાં તો તે નિક્ષેપની યોગ્યતા છે પણ તે નિક્ષેપ કરનાર તો ‘નય’ (જ્ઞાનીનું જ્ઞાન) છે. અજ્ઞાનીને
તો નયજ્ઞાન જ નથી તેથી તેને યથાર્થ નિક્ષેપ કરતાં આવડતું નથી. પ્રતિમા તો જે છે તે જ છે પણ સમ્યગ્જ્ઞાની
જીવ પોતાના વિકલ્પનો વિવેક કરીને તેમાં સ્થાપનાનિક્ષેપ કરે છે.
(પ૮) નમસ્કાર કરનારનું લક્ષ ક્યાં હોય? : – હું રાગરહિત પરમસમાધિથી ઉત્પન્ન એવા પરમાનંદ રસનો
અનુભવ કરવા માટે પરમાનંદનાં સાધક એવા શ્રી આચાર્ય–ઉપાધ્યાય–સાધુને નમસ્કાર કરું છું. નમસ્કાર કરતાં
વિકલ્પ ઉપર મારું લક્ષ નથી પણ નિર્વિકલ્પ સમાધિ વડે પરમાત્માને દેખવા માટે હું નમસ્કાર કરું છું. મારો
ભાવ રાગને તોડીને સ્વસન્મુખ થઈને સ્વરૂપમાં ઠરવાનો છે.
(પ૯) સમ્યગ્દશર્ના િવષયભુત પરમાથર્ સ્વભાવ : – અહીં આચાર્ય–ઉપાધ્યાય ને સાધુને નમસ્કાર કર્યા તેથી
તેમના સ્વરૂપની ઓળખાણ માટે પંચાસર વર્ણવે છે. તેમાં પહેલાંં સમ્યગ્દર્શનનું સ્વરૂપ બતાવે છે. પરમાર્થરૂપ
સમયસારની પ્રતીતિ તો સમ્યગ્દર્શન છે. પરમાર્થ રૂપ સમયસાર કેવો છે તેનું વર્ણન કરે છે––
આત્મા જ્ઞાનસ્વભાવી છે; અનુપચાર અસદ્ભુત વ્યવહારનયથી દ્રવ્ય–કર્મ–નોકર્મનો સંબંધ છે. અનાદિથી
કર્મો સાથે એકક્ષેત્રે રહેવારૂપ સંબંધ છે માટે તે અનુપચાર છે. પરંતુ તે અસદ્ભુત છે–મિથ્યા છે. તેઓને કેમ
બદલવું તે આત્માના હાથની વાત નથી માટે તે દ્રવ્યકર્મ અને નોકર્મનો સંબંધ અસદ્ભુત છે, ––મિથ્યા છે, એટલે
કે ખરેખર સંબંધ નથી. આમ જો જાણે તો યથાર્થ જ્ઞાન કહેવાય. પરમાર્થ શુદ્ધસ્વભાવ તે દ્રવ્યકર્મ અને નોકર્મના
સંબંધથી રહિત છે, તેને પ્રતીતમાં લેવો તે જ સમ્યગ્દર્શન છે.
સુધારો
“શ્રી વીંછીઆ શહેરમાં પંચકલ્યાણક પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ વખતે પૂ.
ગુરુદેવશ્રીના શુભહસ્તે પ્રતિષ્ઠાપિત થયેલા જિનબિંબોની યાદી”
ઉપર મુજબ ગતાંક ૬૬ ના પાના ૧ર૦ ઉપર સુધારીને વાંચવું.
એજ કોલમની છેલ્લી લીટીમાં ‘બિરાજમાન છે.’ તેને બદલે
‘પ્રતિષ્ઠા માટે આવેલ હતા’ એમ વાંચવું.