નથી; મુનિદશામાં ઘણી વીતરાગતા તો પ્રગટી છે પણ હજી પૂરી વીતરાગતા થઈ નથી તેથી આ પ્રકારનો રાગ હોય
છે, તે રાગને વ્યવહાર–પંચાચાર કહેવાય છે, તે રાગ બંધનું કારણ છે. તે વ્યવહારપંચાચારને પરંપરા મોક્ષના
સાધક કહ્યા છે. પરંપરા સાધક એટલે કે તે રાગ તો બાધક જ છે, પણ જે નિશ્ચય પંચાચાર છે તેના જોરે રાગનો
પરંપરા અભાવ કરીને મોક્ષદશા પ્રગટ કરશે, –એથી ઉપચારથી તે રાગને પરંપરા મોક્ષનું કારણ અથવા તો
મોક્ષનો સાધક કહેવાય છે. આ બાબતનો ખુલાસો અ ૨ ગા. ૧૪ની ટીકા (પા. ૧૪૨) માં સરસ આપ્યો છે; ત્યાં
શિષ્ય પૂછે છે કે નિશ્ચય મોક્ષમાર્ગ તો નિર્વિકલ્પ છે, તે વખતે સવિકલ્પ મોક્ષમાર્ગ હોતો નથી, તો તે સવિકલ્પ
મોક્ષમાર્ગ અર્થાત્ વ્યવહાર મોક્ષમાર્ગ સાધક કઈ રીતે છે? શ્રીગુરુ તેનો ખુલાસો કરતાં કહે છે કે–ભૂતનૈગમનયે
ઉપચાર કરીને તે વ્યવહારને પરંપરા સાધક કહેવાય છે. એટલે કે નિશ્ચયમોક્ષમાર્ગરૂપ નિર્વિકલ્પદશા પ્રગટ્યા
પહેલાંં વ્યવહારમોક્ષમાર્ગ રૂપ વિકલ્પદશા હતી એમ પૂર્વના રાગની હયાતીનું જ્ઞાન કરવા માટે તેને ઉપચારથી
સાધક કહેવામાં આવે છે, પરમાર્થે તો રાગ તે બાધક જ છે, વ્યવહારમોક્ષમાર્ગ બાધક છે. પોતાના શુદ્ધાત્માની
શ્રદ્ધા, તેનું જ્ઞાન, તેમાં સ્થિરતા, તેની એકાગ્રતાવડે ઈચ્છાનો નિરોધ અને પોતાની આત્મશક્તિનું પ્રગટ કરવું–
એવા નિશ્ચયપંચાચાર તે સાક્ષાત્ મોક્ષનું કારણ છે. આવા પંચાચાર મુનિઓને હોય છે.
ઉપદેશ આપે છે; છ દ્રવ્યમાં નિજ શુદ્ધદ્રવ્ય જ ઉપાદેય છે, કોઈ પણ પરદ્રવ્ય ઉપાદેય નથી; સાત તત્ત્વમાં શુદ્ધ
જીવતત્ત્વ જ ઉપાદેય છે. સાતતત્ત્વને જાણીને તેમાં શુદ્ધ જીવતત્ત્વને જ અંગીકાર કરવાનો ઉપદેશ છે. સાત
તત્ત્વના ભેદ–વિકલ્પ આદરણીય નથી, પણ અભેદ શુદ્ધ જીવતત્ત્વ જ આદરણીય છે. સંવર–નિર્જરા–મોક્ષ પણ
પર્યાય છે, તેની દ્રષ્ટિ પણ અંગીકાર કરવા જેવી નથી. અને નવ પદાર્થોમાં શુદ્ધ જીવપદાર્થ જ આદરણીય છે. અને
બીજું બધું ત્યાગવા યોગ્ય છે એવો ઉપદેશ ઉપાધ્યાય આપે છે. પર તરફ લક્ષ નહિ, તે તરફનો વિકલ્પ પણ
છોડવા જેવો છે, પર્યાયનું લક્ષ પણ છોડવા જેવું છે–એમ વિકાર તથા પર્યાય ભેદને ગુણભેદનું લક્ષ છોડીને
અભેદસ્વભાવ તરફ ઢળતાં પરિણતિ પોતે જ શુદ્ધસ્વભાવમાં લીન થાય છે, પછી પર્યાયનું ઉપાદેયપણું ક્યાં
રહ્યું? શુદ્ધાત્મસ્વભાવની શ્રદ્ધા તેનું જ્ઞાન ને તેમાં સ્થિરતા રૂપ ચારિત્ર તે રૂપ અભેદરત્નત્રય જ નિશ્ચય
મોક્ષમાર્ગ છે–આવો ઉપદેશ શિષ્યોને આપે છે તે ઉપાધ્યાય છે, તેમને નમસ્કાર કરું છું.
કરવાનો ઉપદેશ છે, અને દ્રવ્ય સ્વભાવની એકાગ્રતાથી જે નિર્મળદશા પ્રગટી તેનું જ્ઞાન કરાવે છે પણ તે
પર્યાયની દ્રષ્ટિ કરવાનો ઉપદેશ નથી. પોતાની નિર્મળ અવસ્થાની પણ ઉપેક્ષા કરવાનો ઉપદેશ છે તોપછી
નિમિત્તની કે રાગની અપેક્ષા કરવાનું તો કેમ હોય? –એનું તો લક્ષ છોડવા જેવું છે.