વિરોધ કર્યો એટલે તારી શક્તિનો પણ તેં અનાદર કર્યો. પણ ભાઈ જેનાથી પોતાનું સ્વતંત્ર સ્વરૂપ સમજાય છે
તેને જ કહ્યું છે, માટે તું તારી તાકાતનો વિશ્વાસ કર. અહીં સુધી આવ્યો અને હવે નકાર કરીને પાછો જા–એમ
બને જ નહિ. તારામાં સર્વ સામર્થ્ય છે તેનો સ્વીકાર કરીને હા જ પાડ. તારા સ્વભાવની હા તો પાડ, સ્વભાવના
હકારમાંથી સિદ્ધદશા આવશે, પણ નકારમાંથી નહિ આવે, માટે ના ન પાડ.
છું.–એમ પોતાના સ્વભાવની દ્રઢતા અને બહુમાન કરે છે. તેમના વખતમાં તો લોકોની બહુ તૈયારી ન હતી, અને
સત્ની હા પાડનાર પણ મળતા નહિ એટલે તેઓ જંગલમાં ચાલ્યા ગયા હતા. તે હિસાબે તો અત્યારનો કાળ
ઘણો સારો છે કે સત્યની નિડરપણે હા પાડનારા હજારો જીવો તૈયાર છે. હજી તો દિવસે દિવસે પરમ સત્યની હા
પાડનારા વધતા જાય છે. જિનશાસન તો હજી હજારો વર્ષ ટકવાનું છે, તેથી પાત્ર જીવો પણ હોય જ ને!
સામાન્ય છે અને દર્શનઉપયોગરૂપ પર્યાય તે વિશેષ છે; પરંતુ તેનો વિષય સામાન્ય છે. સામાન્ય એટલે વિશેષ
વગરનું સામાન્ય એમ નહિ, પણ બધી વસ્તુમાં ભેદ પાડ્યા વગર સત્તામાત્રનું ગ્રહણ કરે છે તેનું નામ સામાન્ય
છે. જ્ઞાન ઉપયોગ દરેક પદાર્થને વિશેષ ભેદ પાડીને જાણે છે તેથી તેને વિશેષ કહેવાય છે. આ રીતે વિષયની
અપેક્ષાએ દર્શન સામાન્ય છે ને જ્ઞાન વિશેષ છે. આ પ્રમાણે દર્શન જ્ઞાનવડે જીવને પરદ્રવ્યોથી ભિન્ન જાણીને
સ્વરૂપમાં ઢળવાની આ ભાવના છે.
ધર્મની ક્રિયા છે. ક્રિયા એટલે ફેરફાર. દ્રવ્ય–ગુણ ત્રિકાળ છે તેમાં ફેરફાર ન હોય, પણ પર્યાયમાં ક્રિયા
એટલે ફેરફાર હોય.
તરફ વળ્યો છે, એટલે અંશે વિકલ્પથી જુદો પડ્યો છે. હવે આગળ વધીને અભેદ સ્વરૂપમાં ઢળે છે ને ‘હું
સર્વવિશુદ્ધ ચિન્માત્ર છું–જ્ઞપ્તિ માત્ર ભાવ છું’ એમ વિકલ્પરહિત અનુભવ કરે છે. અભેદ અનુભવને વાણી દ્વારા
સમજાવતાં ભેદ આવી જ જાય છે, પણ સમજનાર જીવો કહેનારનો આશય પકડીને ભેદને ગૌણ કરીને અભેદને
સમજી જાય છે. બસ, આ જ રીતે વચ્ચે વ્યવહાર આવી જાય છે. પણ આચાર્યદેવ કહે છે કે ‘
ભાવના કરે તે પ્રકારનો સાક્ષાત અનુભવ થાય છે. જેવી ભાવના તેવો ભાવ, એટલે કે આત્માની જેવી ભાવના
કરે તેવું પરિણમન થાય. જો પોતાના આત્માને શુદ્ધ જાણીને તેની ભાવના કરે તો શુદ્ધદશારૂપે પરિણમન થઈ
જાય છે, અને જો આત્માને અશુદ્ધપણે જ ભાવે તો અશુદ્ધદશારૂપ પરિણમન થાય છે. પહેલાંં આત્માના શુદ્ધ
સ્વભાવને બરાબર નિર્ણયમાં લ્યે તો પછી તેની ભાવના કરીને–તે તરફ ઢળીને–પરિણમીને તેનો અનુભવ કરે,
અને પૂર્ણ પરમાત્મદશા પ્રગટે.
સ્વરૂપમાં એકાકાર ચિન્માત્રપણે ઠરવું તે જ આત્માનું ગ્રહણ કરવાની રીત છે. અને એ રીતે આત્માનું
ગ્રહણ કરવું તે મોક્ષનો ઉપાય છે.