: ફાગણ : ૨૦૦૬ : આત્મધર્મ : ૮૭ :
ઘેર ઘેર ન હોય અને શેરીએ શેરીએ તેની દુકાન ન હોય; પણ શાકભાજીની જરૂર ઘેર ઘેર હંમેશાં હોય, તથા
શેરીએ શેરીએ તેની દુકાન હોય અને ટોપલા લઈને વેચાવા પણ આવે. તેમ આત્માનો પવિત્ર જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવ
છે; તેને લેનારા પણ લાખો કરોડોમાં કોઈ થોડા જ હોય અને તે મળે પણ દુર્લભતાથી. સાચા તત્ત્વની વાત
કહેનારા થોડા અને તેને સમજનારા પણ થોડા જ હોય. અને પુણ્યથી ધર્મ માનવાની વાત તો કહેનારા પણ ઘણા
અને તેમ માનનારા લોકો પણ ત્રણે કાળ જગતમાં ઘણા છે.
જ્ઞાની કહે કે ‘આ આત્માની વાત તું સમજ.’ એમ કહેતાં જીવ પોતે ખોટું સમજ્યો છે, પોતાથી ભિન્ન
પરમાં ક્યાંક બીજે અસ્તિત્વ કબૂલ્યું છે, માટે જગતમાં પરવસ્તુ પણ છે. એટલે કે જડ છે ને આત્મા પણ છે.
તેનામાં અણસમજણ છે, તે ટાળવાની અને સત્ સમજવાની તાકાત છે. જીવ ટકીને પલટે છે. મિથ્યા શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–
ચારિત્ર પલટીને સમ્યક્ થઈ શકે છે, ભૂલ છે અને તેનાં નિમિત્તો પણ જગતમાં છે. ભૂલ ટાળીને સાચું સમજાય
છે, સાચું સમજવામાં નિમિત્તો સત્ દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્ર હોય છે. તે સત્ નિમિત્તો કોણ છે તે સમજવું પડશે. સત્
સમજે નહિ અને ઊંટવૈદની જેમ અજ્ઞાની જ્યાં ત્યાં ધર્મ મનાવે છે.
એકવાર એક ઊંટને ગળે કોઠું રહી ગયું તેને એક વૈદે પાટુ મારતાં તે પેટમાં ઊતરી ગયું. પછી એકવાર
એક માણસને ગળામાં રતવા થયો ત્યાં પણ પાટુ મારવાનો ઉપાય બતાવ્યો. તેમ અજ્ઞાનીઓ સત્ સમજ્યા
વિના પુણ્યમાં ધર્મ મનાવે છે. અનંત કાળથી નહિ પ્રગટેલો સ્વભાવ પણ જીવ પ્રગટ કરવા માગે ત્યારે પ્રગટી
શકે છે.
એકવાર એક રાજાએ પ્રસન્ન થઈને પોતાના વૈદ્યને કહ્યું કે ઈચ્છા પડે તે માગો. વૈદ્યે કહ્યું,– ‘ગામમાં
જેટલા વૈદ્યો હોય તેમના ઉપર એક રૂપિયાનો વાર્ષિક કર નાંખો અને તે રકમ મને મળે તેમ બંદોબસ્ત કરાવો.’
પછી તે વૈદ્ય ઢોંગ કરીને પોતાના રોગ માટે લોકોને દવા પૂછવા લાગ્યો. જેને પૂછે તે બધાય કોઈ ને કોઈ દવા
બતાવવા લાગ્યા. પછી તે બધાના નામની નોંધ કરીને રાજા પાસે તે વૈદ્ય આવ્યો. અને તે બધા ઉપર એક
રૂપિયાનો કર નાખવાનું કહ્યું. તેથી લોકો બધા ગભરાઈ ગયા અને વૈદ્ય તરીકેનું પોતાનું નામ કઢાવી નાખવા
લાગ્યા. તેમ જગતમાં આત્માને સમજ્યા વગર સૌ ધર્મની વાતો કરે, પરંતુ આત્માને સમજનારા તો લાખો–
કરોડોમાં કોઈ વીરલા જ હોય છે.
જે કોઈ સમજે છે તે પોતાની સ્વતંત્રતાથી સમજે છે. પરને લીધે સમજતા હોય તો વળી કોઈક બીજો તેને
ઊંધુંં પણ સમજાવી દે; પણ તેમ નથી.
આત્માના સ્વભાવને કર્મથી જુદો અને પોતાથી એકરૂપ જાણીને ક્રમેક્રમે તે વિકારને ટાળીને પોતાના
સ્વરૂપમાં તન્મય થાય છે તે વીતરાગ થઈને મુક્ત થાય છે. આ વિધિથી આત્માને જાણે તો જ ધર્મ થાય, બીજી
રીતે ધર્મ થતો નથી.
સુધારો : (૧) ‘આત્મધર્મ’ અંક ૭૬ પૃ. ૭૨ કોલમ ૨ લાઈન ૩૨ માં ‘તેનો સ્વભાવ છે’ એમ છપાયું
છે તેને બદલે ‘તેનો સ્વભાવ નથી’ એમ સુધારીને વાંચવું.
(૨) પૃ. ૭૩ કોલમ ૧ લાઈન ૩૨–૩૩ માં ચૈતન્ય પ્રકાશ ખીલતો નથી’ એમ છપાયું છે તેને બદલે
ચૈતન્ય પ્રકાશ ખીલે છે’ એમ સુધારીને વાંચવું.
* * * * *
બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા : સૌરાષ્ટ્રમાં પૂ. ગુરુદેવશ્રીના વિહાર દરમિયાન વઢવાણ કેમ્પમાં પોષ વદ ૧૧ ને
શનિવારના રોજ ભાઈ શ્રી મગનલાલ લેરાભાઈ તથા તેમના ધર્મપત્ની ભૂરીબેન અને તેમજ પોષ વદ
૦)) ને બુધવારના રોજ ભાઈશ્રી લાલચંદ રૂગનાથ તથા તેમના ધર્મપત્ની સમજુબેન–એ ચારેયે પૂ.
ગુરુદેવશ્રી પાસે આજીવન બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા અંગીકાર કરી. તે બદલ તેમને અભિનંદન.
* * * * *
સૂચના : પરમ પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રી હાલ સૌરાષ્ટ્રમાં વિહારમાં હોવાથી, તેમજ આ અંક વહેલો પ્રસિદ્ધ કરવાનું
હોવાથી, મેટરના અભાવે આ અંક ૧૬ પાનાંનો પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યો છે. બાકી રહેતા ચારપાના હવે
પછીના અંકમાં વધારે આપવામાં આવશે.