शरीरनी क्रिया तो जडनी अवस्था छे, जडमां आत्मानो धर्म थतो हशे? वळी, आत्मामां दया, दान तथा
पूजादिना भावो थाय छे ते शुभराग छे,–आत्मानी विकारी दशा छे. ते विकारी दशाथी आत्मानी अविकारी
निर्मळ दशारूप धर्म थतो हशे? विकारथी अविकारी स्वभाव प्रगटे नहि. ए प्रमाणे धर्मना मर्मनी खबर नहि
करे त्यांसुधी परनी रुचि खसे नहि.
रमणीयेषु सर्वेषु तदेकं पुरतः स्थितम्।।
गुणोना समुदायरूप अखंड एक पदार्थ छे. शरीर वगेरे जड पदार्थोथी भिन्न छे, एवा भिन्न चैतन्यने जाण्या विना,–
तेनी साची ओळखाण कर्या विना, बहारना क्रियाकांडमां कषाय मंद करे तो पुण्य थाय, परंतु ते मंद कषाय धर्म नथी;
अने क्रियाकांडमां जडनी क्रियानो कर्ता थाय तथा शुभराग–मंद कषायने धर्म माने तो साथे मिथ्यात्त्वरूपी महा पाप
थाय. माटे देहादिनी क्रियाथी भिन्न तथा शुभाशुभ विकार रहित चैतन्यस्वरूप आत्माने समज्ये ज छूटको छे. जीवे
अनादिकाळथी आत्माने जाण्यो नथी. आत्मा अनादि अनंत छे. जीवोए अनंतकाळथी आत्मा कोण? तेनी
ओळखाण एक सेकन्ड पण करी नथी. आत्मा देहथी जुदो पदार्थ छे अने देह जड, रूपी पुद्गलोना ढींगलारूप जुदो
उपर ईच्छा काम करती होय तो शरीरमां रोग होय तेने मटाडी दे, पण ईच्छाथी रोग मटतो नथी; अने जो ईच्छाथी
वाणी नीकळती होय तो ईच्छा घणी होवा छतां पक्षघातवाळा, लकवावाळा बोली शकता नथी, तोतडी जीभवाळा
स्पष्ट भाषा बोलवानी घणी ईच्छा करे छे, परंतु स्पष्ट बोली शकता नथी, माटे आत्मानो जड एवा देह, वाणी आदि
पर पदार्थ उपर अधिकार नथी, तेओ आत्माथी भिन्न स्वतंत्र एवां पुद्गलोनां रजकणोनी अवस्थाओ छे, अने
आत्मा तेमनाथी भिन्न मात्र जाणनार–देखनार स्वभावरूप, ज्ञान, आनंद आदि पोताना स्वभावोथी अभिन्न वस्तु
छे, ते अनादि अनंत शाश्वत पदार्थ छे. तेने कोईए नवो बनाव्यो नथी अने तेनो कदी सर्वथा नाश थतो नथी, पण
पोताना स्वभावोथी कायम रहीने तेनी अवस्थामां रूपांतर थाय छे, ते तेनी हालतो–पर्यायो बदलीने शक्तिरूपे–मूळ
स्वभावरूपे कायम रहे छे. मूळ स्वभावरूप पदार्थ–दरेक पदार्थ, जीव के जड–कदी नवो थतो नथी तेम ज भविष्यमां
कदी तेनो नाश थतो नथी, मात्र टकीने अवस्था–वर्तमान हालत–पर्याय बदले छे. जेमके जीव कायम टकीने पोतामां
जुदा जुदा भावो क्षणे क्षणे बदले छे, घडीकमां तीव्र