પ્રસંગમાં માનને લક્ષે, શરીર કપાતાં છતાં ઊંહકારો કરતા નથી. બાઈઓ ઘાસતેલ છાંટીને બળી મરે છે છતાં
ઊંહકારો કરતી નથી. શું તે દેહાતીત છે? –નહિ. જેને શરીર, વાણી આદિ પર પદાર્થોથી જુદાં એવા પોતાના
આત્માનું યથાર્થ ભાન છે, દેહ ઉપર મારો અધિકાર નથી, દેહ, જ્ઞાનાવરણીય આદિ કર્મોના સમૂહરૂપ બનેલું
આત્મામાં આ બધા નથી. પર તથા શુભાશુભ વિકારથી ભિન્ન એવા પોતાનું સ્વરૂપ સમજયો તે આત્મા જ
દેહાતીત થયો છે. સ્વરૂપની સાચી સમજણ થતાં તે એમ જાણે છે કે ‘આ શુભાશુભ વિકાર તે હું નહિ, આ શરીર,
વાણી વગેરે હું નથી, હું જ્ઞાતા છું અને તેઓ મારા જ્ઞેય છે.’
પ્રગટ કરીને તેનો અનુભવ કરવો તે જ મારું કાર્ય અને ભોગ્ય છે.’ આવું ભાન થયાં છતાં અવસ્થામાં
નબળાઈને લીધે વૃત્તિ ઊઠે તો તેનું વલણ સર્વજ્ઞ ભગવાન તથા જ્ઞાનીઓ તરફ રહો, પરંતુ વિષય–કષાયાદિ
અશુભભાવમાં ન રહો. આવું ‘સમજાવ્યું તે પદ નમું, શ્રી સદ્ગુરુ ભગવંત.’ આ કથનનું રહસ્ય છે. શ્રીમદ્ના
કથનનું રહસ્ય નહિ સમજતાં, રાગીઓ–પક્ષવાળા તેમના શબ્દોને ખેંચે છે (–આગ્રહથી લખ્યા પ્રમાણે શબ્દાર્થ કરે
ઓળખી શકતા નથી.
તેથી દેહ એક જ ધારિને, જાશું સ્વરૂપ સ્વદેશ રે.
દશ વર્ષે રે ધારા ઉલસી, મટ્યો ઉદય કર્મનો ગર્વ રે.
છે કે આ અસ્થિરતાને–કચાશને–શુભાશુભરૂપ બહારના ઉત્થાને ટાળી પૂર્ણ વીતરાગ થઈ જશુ; સ્વ દેશ જશું.
સ્વદેશ નથી. હવે એક દેહ ધારીને અંતરમાં સ્થિર થઈ સ્વદેશ જઈશું. આવા આત્મભાનપૂર્વક અને આત્મશાંતિ
સહિત તેમનું મરણ–આ દેહનો વિયોગ થયો હોવાથી તે વખણાય છે.
સર્વ સંબંધનું બંધન તીક્ષ્ણ છેદીને વિચરશું કવ મહત્પુરુષને પંથ જો? અપૂર્વ.૧.
પ્રગટ કરશું? એવો અપૂર્વ અવસર–અપૂર્વ નિર્મળ શુદ્ધ દશા અમને ક્યારે પ્રગટ થશે! અપૂર્વ અવસર એવો
ક્યારે આવશે? ક્યારે નિર્ગ્રંથ થશું? એમ નિર્ગ્રંથ થવાની શ્રીમદ્દે ભાવના ભાવી છે. અંતર સ્વભાવમાં લીનતા
કરી, અંતરમાં ઠરીને અપૂર્વ સ્વભાવ દશા–સ્વકાળ–અપૂર્વ સ્વ–રમણતા ક્યારે પ્રગટ કરશું? એવી અંતરની
ભાવના ભાવી છે.