પાસેથી આત્માની વાત સાંભળી’ એમ કહેવાયું. એટલે નિમિત્તની નિરપેક્ષતા થઈ તો નિમિત્તની સાપેક્ષતા લાગું
પડી. પણ, ‘આચાર્યદેવે અહીં જ્ઞાનીની સેવાની વાત કરી છે માટે આપણે નિમિત્તની ઉપેક્ષા ન કરવી જોઈએ’
એમ માનીને કોઈ એકલી સાપેક્ષતાને જ વળગે અને નિમિત્તથી નિરપેક્ષતા ન કરે તો તે અજ્ઞાની જ રહે છે અને
તેને તો નિમિત્તની સાપેક્ષતા પણ લાગુ પડતી નથી. હે જીવ! આત્મા સમજવામાં જ્ઞાનીની દેશના જ નિમિત્તરૂપ
હોય છે એ ખરૂં, પરંતુ નિમિત્તથી નિરપેક્ષ થઈને જો સ્વભાવને ન સમજ્યો તો તારે માટે જ્ઞાની નિમિત્ત પણ
નથી કહેવાતા. કેમકે જ્ઞાનીની વાણી તો નિમિત્ત વગેરે પરનો આશ્રય છોડીને અભેદ જ્ઞાનસ્વભાવ તરફ વળવાનું
કહે છે. તેને બદલે જો તું નિમિત્તનું લક્ષ કરીને જ રોકાઈ ગયો તો તને જ્ઞાનીની વાણી ધર્મનું નિમિત્ત ન થઈ.
ઉપાદાન જાગ્યા વગર નિમિત્ત કોનું? –નિમિત્તથી નિરપેક્ષતારૂપ નિશ્ચયભાવ પ્રગટ્યા વગર નિમિત્તની
સાપેક્ષતારૂપ વ્યવહાર કોને લાગુ પાડવો? નિમિત્તનો એવો અનેકાંત છે કે નિમિત્તથી નિરપેક્ષ થાય ત્યારે
નિમિત્તની સાપેક્ષતા લાગુ પડે. એને બદલે કોઈ જીવ નિમિત્તની એકલી સાપેક્ષતાને જ માને પણ નિમિત્તથી
નિરપેક્ષતા ન માને તો તેની માન્યતા એકાંતરૂપ છે.
કદી પરિચયમાં આવ્યું અને નથી કદી અનુભવમાં આવ્યું. તેથી ભિન્ન આત્માનું એકપણું સુલભ નથી” –આમ
કહીને શ્રી આચાર્યદેવે જ્ઞાનીની સેવારૂપ નિમિત્તનું કથંચિત્ સાપેક્ષપણું જણાવ્યું છે. તેમજ સાથે સાથે દેશનાલબ્ધિ
પણ સિદ્ધ કરી છે. પરંતુ શ્રી આચાર્યદેવના આશયને નહિ સમજનારા અજ્ઞાનીઓ આ ગાથામાંથી એકલો
નિમિત્તની સાપેક્ષાતાનો જ અર્થ કાઢે છે, ને નિમિત્તની નિરપેક્ષતાની જે વાત શ્રી આચાર્યદેવે બતાવી છે તે
વાતને છોડી દે છે. નિમિત્તની નિરપેક્ષતાની વાત નિમિત્તાધીન દ્રષ્ટિવાળાને બેસતી નથી. શ્રી આચાર્યદેવે આ
ગાથમાં તો નિમિત્તની સાપેક્ષતા અને નિરપેક્ષતા બંને બતાવ્યા છે; અને “નિમિત્તથી નિરપેક્ષતા પ્રગટ કરે
ત્યારે તેની સાપેક્ષતા લાગુ પડે”–એવો મહા સિદ્ધાંત મૂકી દીધો છે. સાક્ષાત્ તીર્થંકર ભગવાનના સમવસરણમાં
જઈને તેમની દિવ્યવાણી પૂર્વે સાંભળી, છતાં આચાર્યદેવ તો કહે છે કે ‘પરથી ભિન્ન આત્માની વાત કદી
સાંભળી નથી,’–આનો આશય શું?–આનો આશય એ છે કે અનંતવાર નિમિત્ત મળવા છતાં પોતે તેનાથી
નિરપેક્ષતા પ્રગટ ન કરી અને પોતે આત્મસ્વભાવને ન સમજ્યો તેથી તેને માટે તે શ્રવણ નિમિત્ત પણ ન થયું.
માટે તેણે ‘આત્મસ્વભાવની વાત સાંભળી જ નથી’ એમ આચાર્યદેવે કહ્યું છે. એ કથનમાંથી જ, નિમિત્તની
ઉપેક્ષા કરીને સ્વભાવ તરફ વળવાનું આચાર્યદેવ કહે છે–એવો આશય નીકળે છે.
સાથે નૈમિત્તિકભાવનો મેળ ન થયો, એટલે નિમિત્તને નિમિત્ત પણ ન કહેવાયું.
અહીં હંમેશાં સવારે ૮ા થી ૯ા પતાસાની પોળમાં આવેલા શ્રી દિ. જૈનમંદિરમાં વાંચન થાય છે અને દર
ઉપવાસ કરી દસલક્ષણપર્વનું આરાધન કર્યું હતું. અને તેનો ઉદ્યાપન–ઉત્સવ ભાદરવા સુદ ૧૪ના રોજ
મહાઅભિષેક સહિત થયો હતો. ભાદરવા વદ એકમના દિવસે શ્રી જૈનધર્મની પ્રભાવનાનો વરઘોડો નીકળ્યો
હતો; તેમાં પાલખીમાં શ્રી જિનેન્દ્રદેવ અને હાથી ઉપર શ્રી સમયસારને પધરાવ્યા હતા, અને હજાર લગભગ
મુમુક્ષુઓ સહિત મુખ્ય બજારોમાં ફર્યો હતો. તે વખતે ભક્તિનો ઘણો ઉલ્લાસ જણાતો હતો. અહીં હંમેશાં વાંચન
થાય છે.