Atmadharma magazine - Ank 086
(Year 8 - Vir Nirvana Samvat 2477, A.D. 1951)
(Devanagari transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 15 of 21

background image
: ३४ : आत्मधर्म : ८६
ए प्रमाणे जीव, अजीव, पुण्य, पाप, आस्रव, संवर, निर्जरा, बंध अने मोक्ष–एवा नवतत्त्वो अभूतार्थनयथी
(अर्थात् व्यवहारनयथी) विद्यमान छे एटले के पर्याय–द्रष्टिथी जोतां ते नवतत्त्वो विद्यमान छे. ते नवतत्त्वोने
जाण्या वगर चैतन्यतत्त्वनी प्रतीतिनां पगथीये जई शकाय नहीं. पण जो नवतत्त्वना विकल्पमां ज रोकाया करे
तोपण अभेद चैतन्यनो अनुभव थाय नहीं. अभेद चैतन्यस्वभावना अनुभव वखते नवतत्त्वना विकल्पो
होता नथी, माटे त्रिकाळी चैतन्यस्वभावनी द्रष्टिथी जोतां ते नवतत्त्वो अभूतार्थ छे–अविद्यमान छे; त्रिकाळी
तत्त्वमां नवतत्त्वना विकल्पो रह्या ज करे–एवुं तेनुं स्वरूप नथी. भूतार्थ स्वभावनी द्रष्टिथी तो एक चैतन्यमूर्ति
आत्मा ज प्रकाशमान छे. एवा चैतन्यमां एकता प्रगट थाय ते सम्यग्दर्शन छे. प्रथम अभेदना लक्ष तरफ
वळतां नवतत्त्वना विकल्पो आवे छे खरा, पण ते नवतत्त्वना विकल्प तरफ ज वलण रह्या करे तो सम्यग्दर्शन
थतुं नथी. नवतत्त्वना भेदनुं आलंबन छोडीने अभेद चैतन्य तरफ वळीने एकता प्रगट करवी ते नियमथी
सम्यग्दर्शन छे.
नवतत्त्वो भिन्न भिन्न छे, तेमां अनेकता छे, ते अनेकतानुं लक्ष रागनुं कारण छे; माटे ‘नवतत्त्वनी श्रद्धा
ते सम्यग्दर्शन छे’ एवो नियम न कह्यो. ते नवतत्त्वोमां एकपणुं प्रगट करनार शुद्धनय छे, ते शुद्धनयथी एकरूप
आत्मानो अनुभव करवो ते ज नियमथी सम्यग्दर्शन छे. ‘भूतार्थनयथी नवतत्त्वोमां एकपणुं प्रगट करवुं’ तेनो
अर्थ एवो छे के नवतत्त्वना भेदनुं लक्ष छोडीने, भूतार्थनयथी एकरूप आत्माने लक्षमां लेवो. भूतार्थनयमां
नवतत्त्वो देखाता नथी पण एकरूप ज्ञायक आत्मा ज देखाय छे. कांई नवतत्त्वनी सामे जोईने तेमां एकपणुं
थतुं नथी. नवतत्त्वनी सामे जोवाथी तो रागनी उत्पति थाय छे. नवतत्त्वोना भेदनुं लक्ष छोडीने अभेद
चैतन्यने शुद्धनयथी जाणतां, नवतत्त्वोमां एकपणुं प्रगट कर्युं कहेवाय छे.
भेदरूप नवतत्त्वोने जेम छे तेम जाण्या त्यां सुधी तो आंगणुं आव्युं; ते आंगणे आव्या पछी हवे त्यांथी
आगळ वधीने चैतन्यघरमां जवानी ने शुद्धस्वभावनी प्रतीत तथा अनुभव करवानी वात छे. एटले के
अनादिनुं मिथ्यात्व टळीने अपूर्व सम्यग्दर्शन कई रीते प्रगटे तेनी आ वात छे. अहींथी ज धर्मनी प्रथम
शरूआत थाय छे.
नवतत्त्वो तो अभूतार्थनयथी ज विद्यमान छे; भूतार्थनयथी अभेद स्वभावमां एकपणुं प्रगट करतां ते
नवे तत्त्वो अभूतार्थ छे. ज्ञायक चैतन्य छुं–एम अंतरमां विद्यमान स्वभावना आश्रयनी द्रष्टिथी एक आत्मानो
अनुभव थाय छे. शुद्धनयथी आवो अनुभव थतां अनादिनुं मिथ्यात्व टळीने अपूर्व सम्यग्दर्शन प्रगटे छे ने
धर्मनी शरूआत थाय छे.
नवतत्त्वोने अभूतार्थ कह्यां तेमां जीवतत्त्व पण आवी गयुं, एटले जीवतत्त्वने पण अभूतार्थ कह्युं, ए
कई रीते? शुद्ध जीवतत्त्व छे ते तो भूतार्थ छे, परंतु ‘हुं जीव छुं’ एवो जीवसंबंधी विकल्प ऊठे ते अभूतार्थ छे,
ते विकल्प वडे जीवस्वभावनो अनुभव थई शकतो नथी. माटे ‘हुं जीव छुं’ एवा रागमिश्रित विकल्पने
जीवतत्त्व तरीके गणीने तेने अहीं अभूतार्थ कह्युं छे–एम समजवुं.
विचार होता नथी; ते नवतत्त्वना लक्षे रागनी उत्पत्ति थाय छे. अने अंतरमां चैतन्यनी एकतानो अनुभव एक
समये थाय छे. प्रथम अभेद चैतन्यस्वभावमां अंतरमुख थईने श्रद्धाथी चैतन्यमां एकपणुं प्रगट करवुं ते अपूर्व
सम्यग्दर्शन छे. व्यवहारनय छे ते तो नवतत्त्वना भेदथी आत्मानुं अनेकपणुं प्रगट करे छे, ते अनेकपणुं प्रगट
करनार नयथी चैतन्यनुं एकपणुं प्राप्त थाय नहीं. अने चैतन्यना एकपणानी प्राप्ति वगर रागरहित आनंदनो
अनुभव थाय नहि–सम्यग्दर्शन प्रगटे नहि. नवतत्त्वना विकल्परहित चैतन्यनुं एकपणुं प्रगट करनारो भूतार्थनय
छे; तेना आश्रये ज सम्यग्दर्शन थाय छे. नवतत्त्वोनी श्रद्धा ते चैतन्यनुं एकपणुं प्रगट करती नथी ने तेना आश्रये
सम्यग्दर्शन थतुं नथी. नवतत्त्वनी श्रद्धाने सम्यग्दर्शनना व्यवहार तरीके स्थापवामां आवे छे पण तेना वडे
अभेदस्वभावमां एकता थती नथी. अभेदस्वभावना आश्रये ज आत्मानुं एकपणुं प्राप्त थाय छे.
अभेदस्वभावना आश्रये आत्मामां एकपणुं प्राप्त करवुं ते परमार्थसम्यग्दर्शन छे ने ते प्रथम धर्म छे.
• • • • • • • • • •