જ્યાં વસ્તુને ત્રિલક્ષણ જાણી ત્યાં વસ્તુ પોતે સમ્યક્સ્વભાવમાં વળ્યા વગર રહે નહિ, –વસ્તુ સમ્યક્સ્વભાવપણે
પરિણમે એટલે અપૂર્વ આનંદનો અનુભવ થાય જ. માટે અહીં કહ્યું કે આવા વસ્તુસ્વભાવને આનંદથી માન્ય
કરવો.
આવા સ્વજ્ઞેયને જાણે અને માને ત્યાં વસ્તુસ્વભાવની સમ્યક્પ્રતીતિ અને અપૂર્વ આનંદનો અનુભવ થયા વિના
રહે નહીં.
તરફ વળે છે, તે રુચિના જોરે નિર્વિકલ્પતા થયા વિના રહે નહિ. નિર્વિકલ્પતામાં આનંદનો અનુભવ પણ ભેગો
જ હોય.
ઉત્તર:– આટલા કાળમાં આટલા જીવ મોક્ષે જાય–એવી ગણતરીની અહીં મુખ્યતા નથી, પણ કેમ મોક્ષ
અને પોતાનો મોક્ષ થાય. આત્માનો માોક્ષ ક્યારે થાય– એમ કાળની મુખ્યતા નથી, પણ આત્માનો મોક્ષ કઈ
રીતે થાય તે જ મુખ્ય પ્રયોજન છે, ને તેની જ આ વાત ચાલે છે.
થયા એટલે સમભાવ–વીતરાગતા બતાવે છે;–ક્ષાયિક–સમ્યક્ત્વ ને ક્ષાયિકચારિત્ર બંને સાથે આવી જાય તેવી
અપૂર્વ વાત છે. આંકડો તો જે છે તે છે, પણ અહીંથી પોતાના ભાવનો આરોપ કરવો છે ને!
ત્યાં ‘મિથ્યાત્વને ફેરવીને સમ્યક્ત્વ કરું’ એ વાત ન રહી. કેમ કે, જેણે એમ સ્વીકાર્યું તેણે પોતાના જ્ઞાયક
ભાવને જ સ્વીકાર્યો ને તે દ્રવ્યસ્વભાવ તરફ વળ્યો ત્યાં વર્તમાન પરિણામમાં સમ્યક્ત્વનો ઉત્પાદ થયો, ને તે
પરિણામમાં પૂર્વના મિથ્યાત્વપરિણામનો તો અભાવ જ છે. પૂર્વના તીવ્રપાપના પરિણામ વર્તમાન પરિણામમાં
નડતા નથી કેમ કે વર્તમાનમાં તેનો અભાવ છે. ‘પૂર્વના તીવ્ર પાપના પરિણામ અત્યારે નડશે’ એમ જેણે માન્યું
તેને તે વર્તમાન ઊંધી માન્યતા નડે છે, પણ પૂર્વના પાપ તો તેને પણ નડતાં નથી. ‘પૂર્વના તીવ્રપાપના પરિણામ
અત્યારે નડશે’ એમ જેણે માન્યું તેણે દ્રવ્યને ત્રિલક્ષણ નથી જાણ્યું. જો ત્રિલક્ષણ દ્રવ્યને જાણે તો, તેત્રિલક્ષણ
દ્રવ્યના વર્તમાન ઉત્પાદપરિણામમાં પૂર્વપરિણામનો વ્યય છે, માટે ‘પૂર્વ પરિણામ નડે છે’ એમ તે ન માને, પણ
સમય સમયના વર્તમાન પરિણામને સ્વતંત્ર સત્ જાણે, અને તેની દ્રષ્ટિ તે પરિણામ જેના છે એવા દ્રવ્ય ઉપર
જાય;–એટલે દ્રવ્યદ્રષ્ટિમાં તેને વીતરાગતાનો જ ઉત્પાદ થતો જાય. –આ રીતે આમાં મોક્ષમાર્ગ આવી જાય છે.