ભગવાનની ભક્તિ કરવાથી કાંઈ ભગવાન કોઈને કંઈ આપી દેતા નથી. પણ, જેવા ભગવાન તેવો હું, ભગવાન
પણ આત્માની શક્તિમાંથી જ થયા છે–આવું ભાન કરીને પોતે પોતામાંથી ધર્મ કાઢે છે. લોકો પણ કહે છે કે
‘કોઈનું આપ્યું તાપ્યું પહોંચે નહિ’ એટલે જો ભગવાન મુક્તિ આપતા હોય તો વળી બીજો કોઈ આવીને તે
આશ્રયે પ્રગટેલી તે મુક્તિ પણ નિત્ય ટકી રહે છે. પોતાના આવા સ્વભાવનું ભાન કરે તો તેણે ‘ભગવાનનું
શરણ લીધું’ એમ વ્યવહારથી બોલાય છે.
શક્તિરૂપે દરેક આત્મા પોતે ‘શાંતિનાથ ભગવાન’ છે; ને વ્યક્તિરૂપે જે પ્રગટ પરમાત્મા થયા છે એવા
ત્રિલોકીનાથ દેવાધિદેવ ભગવાન્! આપને જો એકવાર ઓળખીને વંદના કરે તો તેને જન્મ–મરણ ન રહે. કઈ
રીતે? – ‘હે નાથ! જેવો આપનો સ્વભાવ તેવો જ મારો સ્વભાવ છે, હું શુદ્ધ પવિત્રસ્વરૂપ છું, કોઈ બીજા પાસેથી
મારે લેવું નથી, મારી અખંડ ચૈતન્ય રિદ્ધિ મારી પાસે જ છે’ આવા ભાનસહિત ભગવાનને નમ્યો તેને ભવ રહે
નહિ. ભગવાનને ‘ત્રિલોકનાથ, ત્રિલોકપતિ’ કહેવાય છે, ત્યાં ભગવાન કાંઈ જડના કે પરના ધણી નથી પણ
તેમના દિવ્ય જ્ઞાનમાં ત્રણલોક પ્રતિભાસે છે માટે તેમને ‘ત્રિલોકપતિ’ કહેવાય છે. આવા ભગવાનને ઓળખીને
તેમની ભક્તિ કરતાં ‘હું જ મારો રક્ષક છું’ એમ ન કહેતાં, ‘હે ભગવાન! આપ અમારા રક્ષક છો’:–એમ
વિનયના ભાવની ભાષા આવે છે.
ભક્તિમાં જે શુભરાગ છે તેનો આદર ધર્માત્માને હોતો નથી. અહો! જે ભાવે તીર્થંકરનામકર્મ બંધાય કે
આદર પાસે તે કોઈ ભાવનો આદર તેમને હોતો નથી. જે રાગથી પુણ્યની પ્રકૃતિ બંધાય તે પણ બંધનભાવ છે,
ધર્મીને તે રાગનો આદર ન હોવા છતાં, હજી વીતરાગતા પૂરી થઈ નથી એટલે અધૂરી દશામાં ધર્મવૃદ્ધિના
શુભવિકલ્પથી તીર્થંકરપ્રકૃતિ વગેરે બંધાઈ જાય છે. દેવાધિદેવ તીર્થંકરનો આત્મા જ્યારે માતાના ગર્ભમાં આવે
કરું, તે સિવાય બીજું કાંઈ જોઈતું નથી–એવી ભાવનામાં વચ્ચે અલ્પ રાગ રહ્યો તેનાથી તીર્થંકરપ્રકૃતિ બંધાઈ
ગઈ...ને ત્રિલોકપૂજ્ય તીર્થંકરપદ થયું.
ઉત્તર:– અરે ભાઈ! રાગની ભાવનાવાળાને એ પદ–નથી મળતાં. જે રાગથી તીર્થંકરાદિ પદ મળે એ રાગ
નિર્મળજ્ઞાનઘન આત્મા છું, રાગનો એક અંશ પણ મારો નથી’–એવા ભાન સહિત ધર્મનું વલણ છે ત્યાં કંઈક
રાગ રહી ગયો તે પ્રશસ્ત રાગ છે, ને તે રાગમાં પણ આદરબુદ્ધિ નથી, ત્યાં તીર્થંકરપ્રકૃતિ વગેરે પુણ્ય બંધાઈ
જાય છે. જે જીવ આત્માના વીતરાગી સ્વરૂપને તો સમજે નહિ ને રાગને આદરણીય માને તે આત્મસ્વરૂપનો
ભક્ત નથી, વીતરાગદેવનો સેવક નથી. જેને આત્માની રુચિ હોય તે વીતરાગ પરમાત્મા સિવાય બીજા કોઈના
ગાણાં ન ગાય, એના અંતરમાં લક્ષ્મી કુટુંબના ગાણાં ન હોય.
પાછળ દીકરા, મકાન, લક્ષ્મી વગેરે મૂકીને ચાલ્યો જાય ત્યાં પાછળના લોકો કહેશે કે ‘બાપા લીલીવાડી
ગયો... જીવનમાં આત્માની ઓળખાણ ન કરી તો તેની શી ગણતરી? પાછળ બધું રહ્યું તેમાં આત્માને શો
લાભ? એ તો આત્માના ભાન વિના મરીને ક્યાંય ચાલ્યો ગયો.