થઈ, એક ભવમાં જે તારી સ્ત્રી હતી તે જ બીજા ભવે તારી માતા થઈ, એક ભવે જે તારો બંધુ હતો તે જ બીજા
ભવે તારો દુશ્મન થયો....અહો! ધિક્કાર છે આવા સંસારને....આવો સંસાર હવે અમારે સ્વપ્નમાં પણ જોતો નથી....
આ સંસારભાવને ધિક્કાર છે કે જેમાં, જેને પેટે સવા નવ મહિના રહીને માતા તરીકે સ્વીકારી હોય તેને જ બીજા
ભવમાં સ્ત્રી તરીકે ભોગવવાનું થાય... અરે! આ સંસાર! અનંતકાળ આત્મભાન વગર આવા સંસારમાં
રખડ્યા....હવે અમે આ સંસારમાં ફરીથી અવતરવાના નથી. અમે આત્માના ભાન સહિત તો અવતર્યા જ છીએ ને
હવે આ ભવે મોક્ષ પામવાના છીએ....હવે ફરીથી આ સંસારમાં નવો દેહ ધારણ કરવાના નથી....
ક્યાંથી હોય? ચૈતન્યસ્વરૂપ તરફ વલણના જોરમાં શાંતિનાથ ભગવાન ભવ–તન ને ભોગથી ઉદાસ–ઉદાસ
થઈ ગયા છે; સ્મશાનની ચેહમાં પડેલા મડદાની શોભાની જેમ ઉદાસ છે અર્થાત્ જેમ સ્મશાનની ચેહમાં
પડેલા મડદાને કોઈ હાર વગેરેથી શણગારે તો ત્યાં કાંઈ મડદું પ્રસન્ન થતું નથી, કેમ કે મોહ કરનારો અંદરથી
ચાલ્યો ગયો છે. તેમ ભગવાનનો આત્મા આખા સંસારથી ઉદાસીન થઈ ગયો છે, કેમ કે અંદરના મોહનું
મૃત્યુ થઈ ગયું છે. અમારા ચૈતન્યના આનંદ પાસે અમને આ પુણ્ય–પાપ કે શરીર ભોગ વગેરે સારા લાગતા
નથી, જાગૃત ચૈતન્યની સત્તા પાસે તો એ બધા મડદાં જેવાં લાગે છે.–આવા ભાનસહિત ભગવાન
એવા ત્રણ ગુણ છે. જેમ અગ્નિ પાચકગુણ વડે
અનાજને પકાવે છે તેમ આત્મા પોતાના શ્રદ્ધા ગુણ વડે
શકે છે. જેમ અગ્નિ પોતાના પ્રકાશગુણ વડે સ્વ–પરને
પ્રકાશે છે તેમ આત્મા પોતાના જ્ઞાનગુણવડે સ્વ–પરનો
પ્રકાશક છે–સ્વ–પરને જાણે છે. અને જેમ અગ્નિ
પોતાના દાહક ગુણવડે દાહ્યને બાળે છે તેમ આત્મા
પોતાના ચારિત્રગુણવડે વિકારી ભાવોનો સર્વથા નાશ
કરે છે. આ પ્રમાણે અગ્નિના દ્રષ્ટાંતે આત્માના શ્રદ્ધા–
જ્ઞાન–ચારિત્રસ્વભાવને સમજવો. સમ્યક્ શ્રદ્ધા, જ્ઞાન
અને અંર્તચારિત્રની એકતાથી જ ધર્મ છે.
રાગનું–વિકારનું–સંસારપક્ષનું બહુમાન કરશે. સ્વરૂપના
ભાનવાળો તો નિઃશંકપણે પૂર્ણને (સાધ્યને) નમસ્કાર
પૂર્ણને પહોંચી જાય છે. એક સમયમાં ત્રણકાળ ત્રણલોકને
જાણવાનું સામર્થ્ય શક્તિરૂપે એકએક આત્મામાં છે; એવા
અનંત આત્મા છે, દરેક આત્મા પરથી જુદો, એકલો સર્વજ્ઞ
છે. ત્રિકાળી દ્રવ્ય–ક્ષેત્ર–કાળ–ભાવમય અનંત પદાર્થોને સર્વ
રીતે જાણે એવું દરેક જીવદ્રવ્યનું સામર્થ્ય છે. એકએક
સમયમાં ત્રણેકાળ ત્રણેલોક કેવળજ્ઞાનમાં સહેજે
જણાય....સર્વજ્ઞસ્વભાવની હા પાડનાર, વર્તમાન અધૂરા
જ્ઞાન ઉપરથી આખાનો નિર્ણય નિઃસંદેહ તત્ત્વમાંથી લાવે છે.