
दरेक वस्तु अनेकांन्तस्वरूपथी नक्की थाय छे. एक वस्तुमां वस्तुपणानी निपजावनारी अस्ति–नास्ति
नास्तिरूप छे, आवा अस्ति–नास्तिरूप अनेकान्त वडे दरेक वस्तुनुं स्वरूप नक्की थाय छे. आ ज न्याये,
उपदान–निमित्त, निश्चय–व्यवहार अने द्रव्य–पर्याय ए दरेक बोलनुं स्वरूप पण अस्ति–नास्तिरूप अनेकान्त
वडे नीचे मुजब नक्की थाय छे:– –
उपादानपणे ते नास्तिरूप छे. एटले उपादानमां निमित्तनो अभाव छे तेथी उपादानमां निमित्त कांई करी शके
नहि. निमित्त निमित्तनुं कार्य करे ने निमित्त उपादाननु कार्य न करे–आवुं अनेकान्तस्वरूपे छे. आवा
अनेकान्तस्वरूपे निमित्तने जाणे तो ज निमित्तनुं यथार्थ ज्ञान थाय छे. ‘निमित्त निमित्तनुं कार्य पण करे ने
निमित्त उपादाननुं कार्य पण करे’ एम कोई माने तो तेनो अर्थ ए थयो के निमित्त पोतापणे अस्तिरूप छे ने
परपणे पण अस्तिरूप छे, एम थतां निमित्तपदार्थमां अस्ति–नास्तिरूप परस्पर विरुद्ध बे धर्मो सिद्ध न थया,
माटे ते मान्यता एकांत छे. एटले ‘निमित्त उपादाननुं कांई पण कार्य करे’ एम जेणे मान्युं तेणे आस्ति–
नास्तिरूप अनेकान्त वडे निमित्तना स्वरूपने जाण्युं नथी पण पोतानी मिथ्या कल्पनाथी एकांत मानी लीधुं छे;
तेणे उपादान–निमित्तनी भिन्नता नथी मानी पण ते बंनेनी एकता मानी छे तेथी तेनी मान्यता मिथ्या छे.
दरेक वस्तुनुं भिन्न भिन्न स्वरूप जणाय छे, तो उपादनमां निमित्त शुं करे? कांई ज करे नहि. जे आम जाणे तेणे
उपादानने अनेकान्तस्वरूपे जाण्युं छे; पण ‘उपादानमां निमित्त कांई पण करे’ ––एम जे माने तेणे उपादानना
अनेकान्त स्वरूपने जाण्युं नथी पण एकान्तस्वरूपे मान्युं छे, तेथी तेनी मान्यता मिथ्या छे.
छे. आ प्रमाणे कथंचित् परस्पर विरुद्ध बे धर्मो होवाथी ते अनेकान्तस्वरूप छे. निश्चय अने व्यवहारनो
एकबीजामां अभाव छे एम अनेकान्त बतावे छे, तो व्यवहार निश्चयमां शुं करे?
ने व्यवहार निश्चयनुं कार्य पण करे–एम जे माने तेणे व्यवहारना अनेकान्तस्वरूपने जाण्युं नथी पण व्यवहारने
एकांतपणे मान्यो छे.