आम माननार शुष्कज्ञानी छे. जेम कोई एम कहे के मारे गोळ जोईए छे पण गळपण नथी जोतुं,–तो
गळपणनो निषेध करतां तेने गोळनो ज निषेध थई जशे; तेम ज्ञानलक्षणने ओळखवानी ना पाडे छे तेने
आत्मा ज नहि जणाय. जे निर्विकल्प आत्मअनुभवमां ठरी गयो होय तेने लक्ष्य–लक्षणना भेदनो विकल्प न
होय. पण जेणे हजी आत्माने लक्षमां लीधो नथी तेणे आत्माने ओळखवा माटे पहेलां तेनुं लक्षण जाणवुं
जोईए. लक्षणने जाणवुं ते कांई विकल्पनुं कारण नथी, ते तो लक्ष्यने ओळखवानुं कारण छे.
आत्मानुं ज लक्ष करावे छे. एवा लक्षणनी जेने खबर नथी तेने लक्ष्यनी प्रसिद्धि थती नथी. अभेद आत्माने
लक्षमां लेवो ते ज ज्ञान लक्षणनुं प्रयोजन छे. आत्माने लक्षमां न लेतां एकला व्यवहारनुं के रागनुं ज लक्ष
करीने अटके तो ते ज्ञान पण आत्मानुं लक्षण नथी केम के तेना वडे आत्मा लक्षित थतो नथी. रागमां एकाकार
थई गयुं ते ज्ञानने अहीं ज्ञान ज कहेतां नथी; अहीं तो जे ज्ञान स्व तरफ वळीने आत्माने लक्ष्य बनावे तेने ज
आत्मानुं लक्षण गण्युं छे. अने ते ज्ञान आत्माना ज्ञानसहित परने पण यथार्थ जाणे छे. ज्ञानलक्षणथी आत्माने
लक्षित न करे अने जैनशासनमां कहेला एकला व्यवहारनुं ज लक्ष राखे तो तेने पण आत्माना ज्ञानलक्षणनी
खबर नथी, एटले तेने आत्मानी प्रसिद्धि थती नथी.
जणातो नथी केमके तेओ आत्मानुं लक्षण नथी; एटले जेओ निमित्त उपर के व्यवहार उपर जोर आपे छे
तेओए आत्माना ज्ञानलक्षणने ज जाण्युं नथी. अहीं तो एम कहेवानो आशय छे के जे ज्ञान स्व तरफ
वळीने आत्माने न जाणे अने एकला पर तरफ के व्यवहार तरफ ज वळ्या करे तो ते ज्ञान पण आत्मानुं
लक्षण नथी एटले के ते खरेखर ज्ञान ज नथी, केम के तेणे आत्माने प्रसिद्ध न कर्यो पण व्यवहारने प्रसिद्ध
कर्यो. जे ज्ञान व्यवहारनो निषेध करीने स्वभावसन्मुख थईने भगवान आत्माने प्रसिद्ध करे–तेनो
अनुभव करे–ते ज्ञान ज आत्मानुं लक्षण छे. लक्ष्य साथे एकता करे तेने लक्षण कह्युं, पण लक्ष्यने छोडीने
पर साथे एकता करे तेने लक्षण न कहेवाय. एकला व्यवहारना ज आश्रयमां अटकनार जीव आत्माना
लक्षणने नथी जाणतो; अगियार अंगनो जाणनारो ने व्यवहाररत्नत्रयनो पाळनारो द्रव्यलिंगी साधु पण
जो ते व्यवहाररत्नत्रयना विकल्पथी लाभ मानतो होय तो तेणे आत्माना लक्षणने जाण्युं नथी. अगियार
अंगना जाणपणामां के व्यवहाररत्नत्रयना शुभविकल्पमां एवुं सामर्थ्य नथी के ते आत्मानी प्रसिद्धि करी
शके. स्वसन्मुख थयेलुं ज्ञान ज आत्मानी प्रसिद्धि करे छे. चोथे–पांचमे–छठ्ठे गुणस्थाने भूमिका–अनुसार
व्यवहार होय खरो–विकल्प होय खरो, पण जे ज्ञान एकला ते व्यवहारनी सन्मुख रहीने तेनी ज प्रसिद्धि
करे ने आत्मसन्मुख थईने आत्मानी प्रसिद्धि न करे तो ते ज्ञान मिथ्या छे. ते मिथ्या ज्ञाननुं लक्ष्य आत्मा
नथी पण तेनुं लक्ष्य तो एकांत व्यवहार छे, माटे ते मिथ्या ज्ञान आत्मानुं लक्षण नथी. स्वसन्मुख ज्ञानथी
लक्षित थवा योग्य आत्मा छे, तेनी जेने खबर नथी एवा जीवने अहीं आत्मानुं लक्षण ओळखाव्युं छे. ते
लक्षणने ओळखतां आत्मानी प्रसिद्धि थया विना रहेती नथी.
‘ज्ञानमात्र’ मां भेगां ज आवी जाय छे. ज्ञानमात्र कहेतां परनो अने विकारनो तो निषेध थाय छे पण
आत्माना अनंत धर्मोनो निषेध नथी थतो. जेने आत्मानुं भान नथी तेवा जीवने लक्षणद्वारा आत्मानी
ओळखाण कराववा माटे आत्माने ज्ञानमात्र कह्यो छे; ज्ञान ते आत्मानुं लक्षण छे अने