Atmadharma magazine - Ank 097
(Year 9 - Vir Nirvana Samvat 2478, A.D. 1952)
(Devanagari transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 8 of 25

background image
कारतकः २४७८ः ७ः
तेना वडे आत्मा ओळखाय छे. जो ज्ञानलक्षणथी आत्माने ओळखे तो आत्मा साथे ज्ञाननी एकता प्रगटे ने
विकार टळे.
जे ज्ञान आत्माने लक्ष्य बनावे ते ज्ञान ज आत्मानुं लक्षण छे. जे ज्ञान स्वलक्षने चूकीने एकला परने
ज लक्ष्य बनावे ते ज्ञान परनुं लक्षण थई जाय छे–एटले के मिथ्याज्ञान थई जाय छे. जाणनारुं ज्ञान तो
आत्मानुं छे, तेथी आत्मा साथे एकता करीने जाणे तेने ज खरुं ज्ञान कहेवाय, ने एवुं ज्ञानलक्षण ज आत्मानी
प्रसिद्धि करे छे. परभवमां कयां हतो ते भले जाणे, नरक–स्वर्गने भले जाणे, पण जो आत्माने न जाणे तो ते
ज्ञाने जाणवायोग्य आत्माने न जाण्यो एटले के आत्माने प्रसिद्ध न कर्यो तेथी ते ज्ञानने आत्मानुं लक्षण नथी
कहेवातुं. अज्ञानीने आत्मानी तो खबर नथी ने आत्माना ज्ञानलक्षणनी पण खबर नथी. ते तो एम माने छे
के ‘आ बधी परवस्तुओने जाणे छे ते ज्ञान ज आत्मानुं लक्षण छे,’ एटले ते परनुं लक्ष छोडीने स्व तरफ
वळतो नथी. खरेखर, परने ज जाणे एवुं ज्ञानलक्षण नथी; ज्ञानलक्षण तो एवुं छे के आत्माने जाणे. जो
ज्ञानलक्षणने ओळखे तो आत्माने ओळख्या वगर रहे नहि.
ज्ञानलक्षण कोनुं?–आत्मानुं. ते ज्ञानलक्षण आत्माने परपणे के विकारपणे तो नथी बतावतुं, ने एकला
ज्ञानगुणने पण नथी बतावतुं, परंतु अनंत गुणना पिंडरूप आत्मद्रव्यने ते बतावे छे. एवा आत्माने लक्षमां न
लेतां, जे ज्ञान भेद–विकार के परना लक्षमां अटके ते ज्ञान आत्मानुं लक्षण नथी. जे ज्ञान आत्मा तरफ वळीने
आत्माने लक्ष्य करे–ध्येय करे–साध्य करे ते ज्ञान आत्मानुं लक्षण छे, ने ते ज्ञाननी स्व–पर प्रकाशक शक्ति खीली
थई होवाथी ते परने पण जाणे छे.
अज्ञानी जीव द्रव्यलिंगी दिगंबर जैनसाधु थयो ने पंचमहाव्रत पाळीने नवमी ग्रैवेयक सुधी गयो, पण
तेनेय आत्माना ज्ञानलक्षणनी खबर न पडी; ज्ञानवडे तेणे आत्माने प्रसिद्ध न कर्यो पण ज्ञानने राग साथे
एकमेक मानीने तेणे व्यवहारनी ज प्रसिद्धि करी. रागथी जुदुं ज्ञान केवुं होय ते तेणे न जाण्युं. जो ज्ञानलक्षणने
जाणे तो आत्मा जणाया वगर रहे नहि.
जेने लक्षण अप्रसिद्ध छे तेने लक्ष्य अप्रसिद्ध छे;
जेने लक्षण प्रसिद्ध थाय तेने लक्ष्य प्रसिद्ध थया विना रहे नहि. एटले अहीं ज्ञानलक्षण वडे आत्मानी
प्रसिद्धि कराववा माटे आत्माने ज्ञानमात्र कह्यो छे. लक्षण वडे लक्ष्यनी प्रसिद्धि थाय ज–एवी वात अहीं लीधी छे.
पूर्वे अनंतकाळमां जीव शास्त्रो भण्यो ने व्यवहार चारित्र पाळ्‌युं, पण रागथी मारुं ज्ञान जुदुं छे–एम
ज्ञानलक्षणनी प्रसिद्धि (प्र + सिद्धि = विशेषपणे निर्णय, ओळखाण) न करी तेथी आत्माने न जाण्यो अने
भवभ्रमण न मटयुं. रागथी ज्ञानने जुदुं जाणीने जो अंतरमां वाळे तो ते ज्ञानलक्षण वडे भगवान आत्मानी
प्रसिद्धि थाय छे ने भवभ्रमण टळी जाय छे.
*
दरेक आत्मा पोते अनंत शक्तिनो पिंड चैतन्य परमेश्वर छे, तेने बताववानी आ वात चाले छे. ते कई
रीते जणाय?–ते ज्ञानलक्षणथी ज जणाय छे. ए सिवाय बीजुं गमे ते करे तो ते आत्माने जाणवानो उपाय
नथी. ज्ञानने स्वमां वाळीने द्रव्यनुं लक्षण करवुं ते धर्म छे.
जुओ, आमां व्यवहार शुं आव्यो?–के ‘ज्ञानलक्षण वडे आत्मा जणाय’ एटलो लक्ष्य–लक्षण भेदनो
व्यवहार अहीं लीधो छे. ए सिवाय शुभराग वडे आत्मा जणाय–एवो व्यवहार नथी लीधो, केम के ते तो
अनादिथी करी ज रह्यो छे. ज्ञानलक्षण वडे आत्मा जणाय एवा भेदरूप जे व्यवहार अहीं कह्यो छे ते व्यवहार
अनादिथी करेलो नथी पण नवो प्रगटे छे. आ तो निश्चयपूर्वकनो व्यवहार छे. एकलो मंदकषाय तो
अनादिकाळथी करी चूकयो छे, ते मंदकषायनो निषेध करीने तेने व्यवहार कहेवडावनारो निश्चयस्वभाव जो न
जाग्यो तो ते मंदकषायने व्यवहार कोण कहेशे? निश्चय वगर व्यवहार कोनो? रागरहित निश्चयस्वभावने
जाण्यो त्यारे ज मंदकषायरूप शुभरागमां व्यवहारनो आरोप आवे छे. व्यवहारने व्यवहार तरीके जाणनारुं ज्ञान
पोते व्यवहार साथे भळीने नथी जाणतुं पण पोते रागथी (–व्यवहारथी) जुदुं पडीने व्यवहारने जाणे छे.
व्यवहारनो निषेध करनारो निश्चय ज्यां नथी जाग्यो त्यां