વર્ણન છે. આ જ ચૈતન્યની અવિનાશી લક્ષ્મી છે. આત્મામાં બધી શક્તિઓનું એક સાથે જ પરિણમન થાય છે
પણ અનેક શક્તિઓ સમજાવવા માટે અહીં તેમનું જુદું જુદું વર્ણન કર્યું છે. રાગાદિ ભાવો તો આત્માના ત્રિકાળી
સ્વરૂપમાં છે જ નહિ; આત્મામાં બહુ બહુ તો આવા અનંત ગુણોનો ગુણભેદ છે; પરંતુ અભેદ આત્માની દ્રષ્ટિ
વગર એકલા ગુણભેદના લક્ષથી પણ આત્મા જણાય તેવો નથી.
અનંત ગુણો એક સાથે ઊછળે છે, તે જ આત્મા છે. આત્માના સ્વભાવમાં શું–શું છે તેની આ વાત છે, આત્મામાં
શું–શું નથી તેની વાત અત્યારે નથી; આત્મામાં દેહાદિની ક્રિયા નથી, રાગ નથી–તેનું અત્યારે વર્ણન નથી, પણ
આત્મામાં અનંતશક્તિઓ અસ્તિરૂપ છે તેનું આ વર્ણન છે. અનંત શક્તિરૂપ સ્વભાવની અસ્તિ કહેતાં તેનાથી
વિરુદ્ધ એવા રાગાદિભાવની નાસ્તિ તેમાં આવી જ જાય છે.
અને જીવદ્રવ્ય જુદાં નથી; દ્રવ્ય કાંઈ જીવત્વશક્તિથી જુદું નથી કે જીવત્વશક્તિ તેને ટકાવે. આત્મદ્રવ્યનો જ
ચૈતન્યસ્વરૂપે અનાદિઅનંત ટકી રહેવાનો સ્વભાવ છે, તેને અહીં જીવત્વશક્તિ તરીકે ઓળખાવ્યો છે. ત્યાર પછી
ચિતિશક્તિ વર્ણવીને આત્માનો ચૈતન્યસ્વભાવ બતાવ્યો.
છે. તેને અહીં આત્માની પ્રભુતા ઓળખાવે છે. અરે જીવ! તું પામર નથી પણ અનંતશક્તિમાન પરમેશ્વર છો.
અત્યારે પણ આત્મા પોતે અનંતશક્તિથી ભરેલો પ્રભુ છે, પણ શ્રદ્ધા અને જ્ઞાનરૂપી આંખ આડા પાટા બાંધી
દીધા છે તેથી પોતે પોતાની પ્રભુતાને દેખતો નથી.
ગયો નથી, ક્ષણિક વિકાર વખતે પણ કાયમી સ્વભાવનો અભાવ