Atmadharma magazine - Ank 099
(Year 9 - Vir Nirvana Samvat 2478, A.D. 1952)
(Devanagari transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 14 of 21

background image
पोषः २४७८ः प७ः
कसोटी प३ मी गाथा उपर अजमावीए एटले के तेनी गाथाने (गाथाना अर्थने) विस्तारीए तो श्री
पद्मप्रभदेवकृत टीका बने छे अने श्री पद्मप्रभदेवकृत टीकाने संक्षेपी नाखीए तो ते मूळ गाथारूपे (–गाथाना
अर्थरूपे) थईने ऊभी रहे छे. आ रीते सिद्ध थाय छे के गाथानो जे अर्थ करवामां आव्यो छे ते ज अर्थ व्याजबी
छे अने टीकाकार महामुनिवरे ते ज अर्थने कुंदकुंद–भगवानना हृदयमां रहेलो पारखीने टीकारूपे विकसाव्यो छे;
बीजो कोई अर्थ घटतो नथी.
अहीं एम कह्युं छे के कोई जीवना सम्यक्त्वपरिणाममां जिनसूत्र ‘बाह्य सहकारी कारण’ छे अने अन्य
मुमुक्षुओ* (सम्यग्द्रष्टिओ, मुनिओ वगेरे) ते जीवना सम्यक्त्वपरिणाममां उपचारथी ‘अंतरंग हेतुओ’ छे
कारण के ते मुमुक्षुओने (ज्ञानीओने) दर्शनमोहना क्षयादिक छे. अहीं कोई जीवना सम्यक्त्वपरिणाममां तेनाथी
भिन्न एवा अन्य ज्ञानीओने अंतरंगहेतुभूत कह्या होवाथी ‘उपचार’ शब्द वापर्यो छे, अने ते ज्ञानीओ
दर्शनमोहना क्षयादिवाळा होवाथी अर्थात् सम्यक्त्वपरिणामे परिणमेला होवाथी तेमने (भले उपचारथी पण)
‘अंतरंग’ हेतुओ कह्या छे. सम्यक्त्वपरिणमनरहित केवळ शास्त्रपाठी जीवोने दर्शनमोहना क्षयादि नहि होवाथी
तेओ (उपचारथी पण) अंतरंग–हेतुपणाने प्राप्त नथी. जिनसूत्रने पण कोई रीते अंतरंग–हेतुपणुं नथी. आ
रीते कोई पण जीवने सम्यक्त्वपरिणाम अर्थे, सम्यक्भावे परिणत अन्य ज्ञानीपुरुषो अंतरंगनिमित्त छे एम
अहीं महामुनिवरे प्रणीत कर्युं छे. जिनसूत्रने अंतरंगनिमित्त कह्युं नथी अने केवळ शास्त्रपाठी मिथ्याद्रष्टि
जीवोनी तो अहीं गणतरी ज करी नथी.
अध्यात्ममस्त योगीन्द्रे आवी स्पष्ट वात करी होवा छतां जो कोईने सम्यक्भावे परिणमेला
ज्ञानीपुरुषोनुं (उपचारथी) अंतरंग–हेतुपणुं भासतुं न होय अने जिनसूत्रनुं, शास्त्रपाठी मिथ्याद्रष्टिओनुं अने
सम्यक्त्वभावे परिणमेला ज्ञानीपुरुषोनुं–त्रणेनुं समानपणुं ज भासतुं होय तो तेमणे मध्यस्थतापूर्वक फरीफरीने
विचारवुं योग्य छे अने महामुनिवरोए निरूपेलुं ज्ञानीपुरुषोनुं अंतरंगनिमित्तपणुं हृदयमां बेसाडवायोग्य छे.
जेम महात्माओना ज्ञानमां ज्ञानीपुरुषोने विषे सम्यक्त्वनुं अंतरंग–निमित्तपणुं स्पष्ट भास्युं ते ज्ञानने
अनंतशः वंदन हो!
–हिंमतलाल जेठालाल शाह–सोनगढ.
______________________________________________________________________________
*ज्ञानीओने मुमुक्षुओ कहेवामां आवे छे. श्री नियमसारनी टीकामां घणां स्थळोए मुनिओने पण मुमुक्षुओ कह्या छे.
*
ज्ञाननुं कार्य
प्रश्नः–आंखेथी देखाय छे?
उत्तरः–ना, ज्ञानवडे ज देखाय–जणाय. आंख तो अनंत रजकणनो पिंड छे,
तेने खबर नथी के अमे कोण छीए. पण तेने जाणनारो (–आत्मा) तेनाथी जुदो
रहीने जाण्या करे छे. ज्ञानवडे टाढुं–ऊनुं वगेरे जणाय छे. ज्ञान ज्ञानमां जाणवानी
क्रिया करे छे, ते ज्ञाननी क्रियामां ज्ञान अर्थात् आत्मा पोते पोताने जाणे अने पर
तेमां भिन्नपणे जणाय, एवो ज्ञाननो स्वभाव छे. ते (ज्ञान) दरेक आत्मानो गुण छे.
पोते पोताने ज्ञेय करे तो बधा धर्म जणाय छे. आ देहमां रहेलो आत्मा देहथी जुदो छे
एम न जाणे तो अंतरमां जुदापणाना ज्ञाननुं कार्य जे शांति ते थाय नहि, पण
अज्ञाननुं कार्य अशांति–जे जीव अनादिथी करी रह्यो छे ते–थाय.
समयसार–प्रवचन भाग १ पृ. १७.
*