પરની ભક્તિનો ભાવ તે શુભરાગ છે, તે ધર્મ નથી. ધર્મ તો પોતાના ચિદાનંદસ્વરૂપ આત્માની દ્રષ્ટિ અને
સ્વસંવેદન કરીને તેમાં લીન થવું તે જ છે, અને તેને જ ભગવાન પરમભક્તિ કહે છે.
જે જીવ ભવભયના હરનારા આ સમ્યક્ત્વની, શુદ્ધ જ્ઞાનની અને ચારિત્રની ભવછેદક અતુલ ભક્તિ
ભક્ત છે....ભક્ત છે.
ભગવાન શ્રી કુંદકુંદાચાર્યદેવ અને પદ્મપ્રભમલધારિ મુનિરાજ મહા અધ્યાત્મની મૂર્તિ હતા, અમૃતના
તેઓ કહે છે કે અહો! શ્રમણ હો કે શ્રાવક હો, તેને શુભ કે અશુભરાગ વખતે પણ દ્રવ્યદ્રષ્ટિની મુખ્યતા
ખસતી નથી, ક્ષણે ક્ષણે સ્વભાવની દ્રષ્ટિથી તેમને રત્નત્રયની ભક્તિ વર્તે છે તેથી તેઓ ભક્ત છે, ભક્ત છે.
સર્વજ્ઞ પરમાત્માએ કહેલી વાતને સંતોએ નગારાં પીટીને જાહેર કરી છે. ધર્મી શ્રાવકને પણ નિરંતર
રત્નત્રયની ભક્તિ હોય છે; રાજપાટ હો, ગૃહસ્થાશ્રમ હો, સ્ત્રીઓ હો, છતાં અંદરમાં તે ધર્મીને ભાન છે કે
હું તો ચિદાનંદમૂર્તિ છું; શુદ્ધ ચિદાનંદસ્વરૂપની મુખ્યતા તેની દ્રષ્ટિમાંથી એક સમય પણ છૂટતી નથી. આવો
ધર્મી જીવ રત્નત્રયનો ભક્ત છે. દ્રષ્ટિમાં શુદ્ધદ્રવ્યની મુખ્યતા છૂટીને એક ક્ષણ પણ પર્યાયની કે નિમિત્તની
મુખ્યતા થઈ જાય તો મિથ્યાત્વ થઈ જાય છે. શુદ્ધઆત્માની શ્રદ્ધા–જ્ઞાનરૂપ ભક્તિ ધર્મીને એક ક્ષણ પણ
ખસતી નથી.
તો બંધન થાય છે. નીચલી ભૂમિકામાં ભગવાનની ભક્તિ, ગુરુની ભક્તિ વગેરેનો શુભભાવ આવે છે પણ જ્ઞાની
તેને આસ્રવ સમજે છે, તે નિશ્ચયથી પરમ ભક્તિ નથી; નિશ્ચયથી પરમ ભક્તિ તો પોતાના શુદ્ધપરમાત્માનું
ભજન કરવું તે જ છે. પરમાત્મતત્ત્વના આશ્રયે જે સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ પર્યાય પ્રગટે તે ભવભયનો
નાશ કરનારી ભક્તિ છે. આ સિવાય નિમિત્તથી કે રાગથી આત્માને લાભ માને તો તે મિથ્યાત્વ છે; ભેદનો
વિકલ્પ ઊઠે તે પણ રાગ છે; ભેદનું પણ લક્ષ છોડીને અભેદ જ્ઞાન–આનંદસ્વભાવની ભક્તિ કરવી એટલે કે તેનો
આશ્રય કરીને તેમાં તન્મય થવું તે નિશ્ચયભક્તિ છે. જ્યાં આવી ભક્તિ હોય ત્યાં દેવ–ગુરુની ભક્તિના
શુભરાગને વ્યવહારભક્તિ કહેવાય છે. સર્વજ્ઞના માર્ગમાં જે શુદ્ધરત્નત્રયને ભજે તેને જ ભક્ત કહ્યો છે. જે જીવ
રત્નત્રયરૂપે પરિણમ્યો તે રત્નત્રયનો ભક્ત છે.