અભેદપણું છે તોપણ તેમાં નામથી ભેદ ઉપજાવીને વ્યવહારમાત્રથી જ એવો ઉપદેશ છે કે જ્ઞાનીને દર્શન છે, જ્ઞાન
છે, ચારિત્ર છે.
અલ્પકાળે અભેદ આત્મા સમજી જવાનો છે તેથી તેને ‘નિકટવર્તી’ કહ્યો છે; નિમિત્ત તરીકે શ્રી ગુરુનો નિકટવર્તી
છે ને ઉપાદાન તરીકે પોતાના આત્મસ્વભાવનો નિકટવર્તી છે.
ભલે ભગવાનના સમવસરણમાં બેઠો હોય છતાં અંદર જો તેને રાગની અને વ્યવહારની રુચિ હોય તો તે
ખરેખર નિકટવર્તી શિષ્ય નથી; અને એકવાર પણ શ્રીગુરુ પાસેથી પરમાર્થ આત્મસ્વરૂપની વાત સાક્ષાત્
સાંભળીને જેને તે રુચિ છે એવો શિષ્ય ક્યારેક ક્ષેત્રથી દૂર હોય તોપણ અંતરની રુચિ અપેક્ષાએ તો તે
નિકટવર્તી છે.
એ સિવાય નિમિત્તના કે વ્યવહારના આશ્રયથી ધર્મ મનાવતા ન હોય. અને સમજનાર શિષ્ય પણ એવો હોય કે
પોતાના શુદ્ધાત્માને સમજીને તેનો આશ્રય કરવા માંગતો હોય, એ સિવાય વિકારના કે ભેદના આશ્રયની રુચિ
તેને ન હોય. આવા નિકટવર્તી શિષ્યને શ્રી ગુરુ આત્માનું સ્વરૂપ સમજાવે છે કે જો ભાઈ! આત્મા જ્ઞાન–દર્શન–
ચારિત્ર સ્વરૂપ છે. આમ સમજાવતાં વચ્ચે ગુણ–ગુણીના ભેદરૂપ વ્યવહાર આવે છે ખરો, પણ સમજાવનારનું કે
સમજનારનું વજન તે ભેદ ઉપર નથી, શ્રી ગુરુનું પ્રયોજન અભેદ આત્માને દેખાડવાનું છે અને શિષ્ય પણ તેવા
જ આત્માનો અનુભવ કરવા માંગે છે.
શુદ્ધનયનો જે વિકલ્પરૂપ પક્ષ થયો છે તેની આ વાત નથી, આ તો અભેદ સ્વરૂપમાં ઢળવા માટેનો વિકલ્પ છે,
શિષ્યના લક્ષમાં વિકલ્પનું પ્રયોજન નથી પણ અભેદસ્વરૂપમાં ઢળવાનું જ પ્રયોજન છે; તેથી તે વિકલ્પ તૂટીને
અભેદ આત્માનો નિર્વિકલ્પ અનુભવ થાય જ–એવી જ વાત અહીં લીધી છે.
તીર્થંકર ભગવાનના દિવ્યધ્વનિનો ધોધ છૂટે અને તે ઝીલનારા શ્રી ગણધરાદિ ન હોય એમ બને નહિ; શ્રી
મહાવીર ભગવાનને કેવળજ્ઞાન થયા પછી છાંસઠ દિવસ સુધી તો વાણી બંધ રહી પણ અષાડ વદ એકમે જ્યાં
વાણીનો ધોધ છૂટયો ત્યાં સામે ગણધરપદ માટે ગૌતમ તૈયાર હતા. તેમ અહીં અજ્ઞાની નિકટવર્તી શિષ્યને,
આત્મામાં ગુણ–ગુણીનો વ્યવહારે ભેદ ઉપજાવીને આચાર્યદેવ અભેદઆત્મસ્વરૂપ સમજાવે છે અને તે
તત્કાલબોધક ઉપદેશ પામીને શિષ્યજન અંતરમાં અભેદસ્વભાવની સન્મુખ થઈને તુરત જ સમજી જાય છે.–
આવા નિકટવર્તી શિષ્યજનને જ લીધા છે.