
samay samay(nān) kāraṇ kārya dvārā ānandano
pariṇām kāraṇ chhe te uttar pariṇām(rūp) kāryane kare
kahīe chhīe. jem ṣhaṭguṇī vr̥uddhi–hāni ek samayamān
sadhāy chhe tem ek vastunā pariṇāmamān bhed
kalpanādvār vaḍe kāraṇ–kāryanān traṇ bhed sādhīe chhīe.
(te ā pramāṇe–) dravya kāraṇ–kārya, guṇ kāraṇ–kārya
ane paryāy kāraṇ–kārya. pratham dravyanā kāraṇ–kārya
kahīe chhīe–
dravya kārya chhe.
potānā kāryane pote ja kare chhe. dravyamān jo kāraṇ–kārya
na hoy to dravyapaṇun kevī rīte rahe? māṭe sansāramān
jeṭalā padārtho chhe te te sarve potapotānān kāraṇ–kāryane
kare chhe. tethī jīvadravyanān kāraṇ–kāryavaḍe jīvanun sarvasva
2. svāmī kārtikeyānumprekṣhā gā. 222; 230.
guṇ ja kārya chhe. ek sattāguṇ sarve guṇonun kāraṇ chhe
ane sarve guṇo (tenun) kārya chhe. ek sūkṣhma (tva) guṇ
sarve guṇonun kāraṇ chhe ane sarve guṇo kārya chhe. ek
agurulaghu guṇ sarve guṇonun kāraṇ chhe ane sarve guṇo
kārya chhe. ek pradeshatvaguṇ sarve guṇonun kāraṇ chhe ane
sarve guṇo kārya chhe, ā ja prakāre ekek guṇ sarve
guṇonun kāraṇ chhe ane sarve guṇo kārya chhe.
sattā, dravya–guṇ–paryāyanān hovāpaṇānrūp lakṣhaṇavāḷī
chhe, tethī utpād–vyay–dhurav ke je sattānun lakṣhaṇ chhe te
sattānun kāraṇ chhe ane sattā kārya chhe. e ja pramāṇe
agurulaghutvaguṇ nijakāraṇavaḍe nij–kāryane kare chhe. te
agurulaghutvaguṇano vikār (–pariṇaman) ṣhaṭguṇī
vr̥uddhi–hāni chhe; e vr̥uddhi–hānivaḍe ja agurulaghukārya
nīpajyun chhe, tethī agurulaghu pote potānun ja kāraṇ chhe.
ā pramāṇe sarve guṇo potapotānun kāraṇ chhe ane
potānā kāryane pote ja kare chhe.
‘anyaguṇanimittakāraṇagrāhak nay’ nī vivakṣhāthī
anya guṇanā kāraṇathī anya guṇanun kārya thāy chhe;
‘anyaguṇagrāhakanirapekṣha, kevaḷ ‘nijaguṇagrāhakanay’
nī vivakṣhāthī nij guṇ pote ja nijanān kāraṇ–kāryane
kare chhe.
dravya vinā guṇ hoy nahi, māṭe guṇakāryanun dravya kāraṇ
chhe; paryāy na hoy to guṇarūp koṇ pariṇame? māṭe
paryāy kāraṇ chhe, guṇ kārya chhe. e pramāṇe guṇakāraṇ–
kāryanā anek bhed chhe.