Atmadharma magazine - Ank 110
(Year 10 - Vir Nirvana Samvat 2479, A.D. 1953)
(simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 12 of 21

background image
māgashar : 2479 : 31 :
ek samayanān
kāraṇ–kāryamān traṇ bhed

samay samay(nān) kāraṇ kārya dvārā ānandano
vilās thāy chhe. te kāraṇ kārya pariṇāmathī chhe. pūrva
pariṇām kāraṇ chhe te uttar pariṇām(rūp) kāryane kare
chhe. te ek ja kāraṇ–kāryamān traṇ bhed sadhāy chhe, te
kahīe chhīe. jem ṣhaṭguṇī vr̥uddhi–hāni ek samayamān
sadhāy chhe tem ek vastunā pariṇāmamān bhed
kalpanādvār vaḍe kāraṇ–kāryanān traṇ bhed sādhīe chhīe.
(te ā pramāṇe–) dravya kāraṇ–kārya, guṇ kāraṇ–kārya
ane paryāy kāraṇ–kārya. pratham dravyanā kāraṇ–kārya
kahīe chhīe–
dravyanā kāraṇ–kārya
(1) dravya pote ja potānā svabhāvathī potānun
kāraṇ chhe ane pote ja kāryarūp chhe; athavā,
(2) guṇ–paryāy te dravyanun kāraṇ chhe (ane
dravya kārya chhe). guṇ1 paryāyavān dravya āvun sūtranun
vachan chhe;
(3) pūrva pariṇāmayukta dravya kāraṇ chhe ane
uttar pariṇāmayukta dravya kārya chhe; athavā,2
(4) ‘sat’ kāraṇ chhe ane dravya kārya chhe;
athavā
(5) ‘द्रवत्वयोगात् द्रव्य’ (eṭale ke
dravatvanā yogathī dravya chhe) –dravatvaguṇ kāraṇ chhe ane
dravya kārya chhe.
dravyanān kāraṇ–kārya dravyamān ja chhe, kem ke dravya
pote ja potānā kāraṇasvabhāvapaṇe pariṇamīne
potānā kāryane pote ja kare chhe. dravyamān jo kāraṇ–kārya
na hoy to dravyapaṇun kevī rīte rahe? māṭe sansāramān
jeṭalā padārtho chhe te te sarve potapotānān kāraṇ–kāryane
kare chhe. tethī jīvadravyanān kāraṇ–kāryavaḍe jīvanun sarvasva
pragaṭe chhe. je kāī chhe te kāraṇ–kārya ja chhe [arthāt
kāraṇ–kāryamān badhun āvī jāy chhe]।
1. juo, tattvārtha sūtra 5–38.
2. svāmī kārtikeyānumprekṣhā gā. 222; 230.
have guṇanā kāraṇ–kārya kahīe chhīe:–
guṇanān kāraṇ–kārya
(1) dravya–paryāy te guṇanun kāraṇ chhe ane
guṇ kārya chhe;
(2) kevaḷ dravya–paryāy (guṇanun) kāraṇ chhe
eṭalun ja nahi parantu guṇ paṇ guṇanun kāraṇ chhe ane
guṇ ja kārya chhe. ek sattāguṇ sarve guṇonun kāraṇ chhe
ane sarve guṇo (tenun) kārya chhe. ek sūkṣhma (tva) guṇ
sarve guṇonun kāraṇ chhe ane sarve guṇo kārya chhe. ek
agurulaghu guṇ sarve guṇonun kāraṇ chhe ane sarve guṇo
kārya chhe. ek pradeshatvaguṇ sarve guṇonun kāraṇ chhe ane
sarve guṇo kārya chhe, ā ja prakāre ekek guṇ sarve
guṇonun kāraṇ chhe ane sarve guṇo kārya chhe.
(3) have te ja guṇanān kāraṇ (kārya) temān
kahīe chhīe:– sattānun nij kāraṇ sattāmān ja chhe;
sattā, dravya–guṇ–paryāyanān hovāpaṇānrūp lakṣhaṇavāḷī
chhe, tethī utpād–vyay–dhurav ke je sattānun lakṣhaṇ chhe te
sattānun kāraṇ chhe ane sattā kārya chhe. e ja pramāṇe
agurulaghutvaguṇ nijakāraṇavaḍe nij–kāryane kare chhe. te
agurulaghutvaguṇano vikār (–pariṇaman) ṣhaṭguṇī
vr̥uddhi–hāni chhe; e vr̥uddhi–hānivaḍe ja agurulaghukārya
nīpajyun chhe, tethī agurulaghu pote potānun ja kāraṇ chhe.
ā pramāṇe sarve guṇo potapotānun kāraṇ chhe ane
potānā kāryane pote ja kare chhe.
‘anyaguṇanimittakāraṇagrāhak nay’ nī vivakṣhāthī
anya guṇanā kāraṇathī anya guṇanun kārya thāy chhe;
‘anyaguṇagrāhakanirapekṣha, kevaḷ ‘nijaguṇagrāhakanay’
nī vivakṣhāthī nij guṇ pote ja nijanān kāraṇ–kāryane
kare chhe.
dravya vinā guṇ hoy nahi, māṭe guṇakāryanun dravya kāraṇ
chhe; paryāy na hoy to guṇarūp koṇ pariṇame? māṭe
paryāy kāraṇ chhe, guṇ kārya chhe. e pramāṇe guṇakāraṇ–
kāryanā anek bhed chhe.