બતાવવાનું છે. ભગવાનની વાણીનાં જેટલાં કથન છે તે બધાનો સાર એ છે કે શુદ્ધ આત્માને જાણીને તેનો
આશ્રય કરવો. જે જીવ એવા શુદ્ધ આત્માને ન જાણે તે બીજાં ગમે તેટલાં શાસ્ત્રો જાણતો હોય ને વ્રતાદિ પાળતો
હોય તોપણ તેણે જૈનશાસનને જાણ્યું નથી.
આત્માને ઓળખે છે તેણે જૈનશાસનના આત્માને જાણ્યો નથી. ખરેખર ભગવાનની વાણી કેવો આત્મા
દેખાડવામાં નિમિત્ત છે?–અબદ્ધસ્પૃષ્ટ એકરૂપ શુદ્ધ આત્માને ભગવાનની વાણી દેખાડે છે; એવા આત્માને જે
સમજે છે તે જ જિનવાણીને ખરેખર સમજ્યો છે. જે એવા અબદ્ધસ્પૃષ્ટ ભૂતાર્થ આત્મસ્વભાવને ન સમજે તે
જિનવાણીને સમજ્યો નથી. કોઈ એમ કહે કે હું ભગવાનની વાણીને સમજ્યો છું પણ તેમાં કહેલા ભાવને (–
અબદ્ધસ્પૃષ્ટ શુદ્ધ આત્મસ્વભાવને) સમજ્યો નથી,–તો આચાર્યદેવ કહે છે કે ખરેખર તે જીવ ભગવાનની વાણીને
પણ સમજ્યો નથી ને ભગવાનની વાણી સાથે ધર્મનો નિમિત્ત–નૈમિત્તિક સંબંધ તેને પ્રગટ્યો નથી. પોતે પોતાના
આત્મામાં શુદ્ધઆત્માના અનુભવરૂપ નૈમિત્તિકભાવ પ્રગટ ન કર્યો તેને ભગવાનની વાણી ધર્મનું નિમિત્ત પણ ન
થઈ, તેથી ખરેખર તે ભગવાનની વાણીને સમજ્યો જ નથી. ભગવાનની વાણીને સમજ્યો એમ ક્યારે કહેવાય?
–કે ભગવાનની વાણીમાં જેવો કહ્યો તેવો ભાવ પોતામાં પ્રગટ કરે તો જ તે ભગવાનની વાણીને સમજ્યો છે ને
તે જ જિનશાસનમાં આવ્યો છે. જે જીવ એવા આત્માને ન જાણે તે જૈનશાસનની બહાર છે.
વિકારભાવથી આત્માને ધર્મ થાય–એ વાત પણ જૈનશાસનમાં નથી. આત્મા શુદ્ધ વિજ્ઞાનઘન છે, તે બહારમાં
શરીરાદિની ક્રિયાને તો કરતો નથી, શરીરની ક્રિયાથી તેને ધર્મ થતો નથી, કર્મ તેને વિકાર કરાવતું નથી તેમ જ
શુભ–અશુભ વિકારી ભાવથી તેને ધર્મ થતો નથી. પોતાના શુદ્ધ વિજ્ઞાનઘન સ્વભાવના આશ્રયે જ તેને
વીતરાગભાવરૂપ ધર્મ થાય છે. જે જીવ આવા આત્માને અંતરમાં નથી દેખતો, અને કર્મના નિમિત્તે આત્માની
અવસ્થામાં થતા ક્ષણિક વિકાર જેટલો જ આત્માને દેખે છે તે પણ જનશાસનને દેખતો નથી; કર્મ સાથે નિમિત્ત–
નૈમિત્તિક સંબંધ વગરનો જે સહજ એકરૂપ શુદ્ધજ્ઞાનસ્વભાવી આત્મા છે તેને શુદ્ધનયથી જે જીવ દેખે છે તેણે જ
જૈનશાસનને દેખ્યું છે અને તે જ સર્વ શાસ્ત્રોના સારને સમજ્યો છે.
દ્રષ્ટિ કરાવે છે. માટે કહ્યું કે જે જીવ કર્મના સંબંધરહિત આત્માને દેખે છે તે સર્વ જૈનશાસનને દેખે છે.
ખરું, અને શાસ્ત્રમાં તેનું પણ જ્ઞાન કરાવે છે, પરંતુ તે પર્યાય જેટલો જ આત્મા બતાવવાનો જૈનશાસ્ત્રોનો
આશય નથી, પણ એકરૂપ જ્ઞાયકબિંબ આત્મા બતાવવો તે શાસ્ત્રોનો સાર છે અને એવા આત્માના
અનુભવથી જ સમ્યગ્જ્ઞાન થાય છે. જેણે આવા આત્માનો અનુભવ કર્યો તેણે દ્રવ્યશ્રુતરૂપ તેમ જ
ભાવશ્રુતરૂપ જૈનશાસનને જાણ્યું.
પણ તેમાં જ અટકાવવાનો શાસ્ત્રનો આશય નથી, કેમકે પર્યાયની અનેકતાના આશ્રયે રોકાતાં એકરૂપ શુદ્ધ
આત્માનું સ્વરૂપ અનુભવમાં આવતું નથી. શાસ્ત્રોનો આશય તો પર્યાયનો આશ્રય છોડાવીને નિયત–એકરૂપ
ધુ્રવ આત્મસ્વભાવનું અવલંબન કરાવવાનો છે, તેના અવલંબનથી જ મોક્ષમાર્ગ સધાય છે. એવા
આત્મસ્વભાવનું અવલંબન લઈને અનુભવ કરવો તે જૈનશાસનનો અનુભવ છે. પર્યાયના અનેક ભેદોની દ્રષ્ટિ
છોડીને અભેદદ્રષ્ટિથી શુદ્ધ આત્માનો અનુભવ કરવો–તે શાસ્ત્રોનો અભિપ્રાય છે.