હોય તે વખતે પણ અંતરમાં જ્ઞાયકદ્રષ્ટિની મુખ્યતા કદી છૂટતી નથી, તેમ જ છઠ્ઠા ગુણસ્થાન જેટલી આત્મજાગૃતિ
તે વખતે પણ વર્તે છે.
એમ માનતા હોય–તેને તો મુનિદશાની ગંધ પણ કયાંથી હોય? સમ્યગ્દર્શન થયા પછી પણ મુનિદશા માટે ઘણો
પુરુષાર્થ માંગે છે. વસ્ત્રનો ત્યાગ કે મજબૂત શરીર વગેરે કોઈ બાહ્ય કારણોને લીધે મુનિદશા થતી નથી પણ
આત્મા પોતે કર્તા થઈને મુનિદશા પ્રગટ કરે છે, મુનિદશાના છએ કારકોપણે આત્મા પોતે જ પરિણમે છે.
સમ્યગ્દર્શન, સમ્યગ્જ્ઞાન તેમજ સમ્યક્ચારિત્ર એ ત્રણેય આત્મા પોતે પોતાના પુરુષાર્થથી કરે ત્યારે થાય છે,
આત્માના અંતર્મુખ પુરુષાર્થ વગર તે થઈ જતાં નથી. ચૈતન્યસ્વભાવમાં અંતર્મુખ થઈને લીન થતાં રાગ ટળી
જાય છે, રાગ ટાળવા માટે જુદો પુરુષાર્થ કરવો પડતો નથી. પહેલાં જ્ઞાયકસ્વભાવની દ્રષ્ટિ કરતાં અપૂર્વ
સમ્યગ્દર્શન થાય છે, તેના કર્તાપણે આત્મા જ પરિણમે છે; સમ્યગ્દર્શન પછી બારભાવનારૂપી વીતરાગી પરિણતિ
તેમ જ મુનિદશા થાય છે તે પણ આત્મા પોતે પોતાની સ્વાધીન કર્તૃત્વશક્તિથી જ કરે છે; તે તે અવસ્થાના છએ
કારકપણે આત્મા પોતે પરિણમે છે. ભગવાનનો આત્મા પોતે છ કારકરૂપે થઈને આજે વીતરાગી મુનિદશારૂપે
પરિણમ્યો. મુનિદશામાં ચાર જ્ઞાન સહિત, આત્માના આનંદમાં ઝૂલતાં ઝૂલતાં કેટલોક કાળ વીત્યા પછી ભગવાને
શુક્લધ્યાનની અપ્રતિહત શ્રેણી માંડીને કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કર્યું.
તે છોડવા જેવા છે; એ બંને ભાવો અશુદ્ધભાવના પડખા છે, તેનાથી ધર્મ થતો નથી. ધર્મ તો આત્માના
શુદ્ધભાવથી થાય છે.
છે; બીજું તો ભલે આવડે કે ન
આવડે પણ આ વાત તો જરૂર
સમજવા જેવી છે. આ સમજ્યા
વિના કલ્યાણ થવાનું નથી. આ
સમજશે તો જ ભવથી નીવેડા
આવશે.