ગણધર થનાર છે–ઈત્યાદિ વાત આવે ત્યાં સુપાત્ર જીવ પોતાની લાયકાત પ્રમાણે સમજે છે કે અમુક વાત મારે
માટે છે. જે જીવ પોતામાં અભેદદ્રષ્ટિ અને સ્વાશ્રયભાવ પ્રગટ કરીને ધર્મની વૃદ્ધિ કરે તે જ ધર્મનો ખરો શ્રોતા
છે, તેણે જ ભગવાનની વાણીને પોતામાં ધર્મવૃદ્ધિનું નિમિત્ત બનાવી છે. સમયસારમાં આચાર્યદેવ કહે છે કે જેણે
પોતામાં સ્વાશ્રયે ધર્મ પ્રગટ કર્યો તેણે જ ભગવાનની વાણી સાંભળી છે, અને જેણે પોતામાં ધર્મ પ્રગટ ન કર્યો
તેણે આત્માની વાત સાંભળી જ નથી, ભગવાનની વાણીના શબ્દો કાને પડવા છતાં તેણે આત્માની વાત કદી
સાંભળી જ નથી. જુઓ, આ નિમિત્ત–નૈમિત્તિકની અપૂર્વ સંધિ!
કારણ છે. જે શ્રોતા અભેદ આત્મસ્વભાવનું અવલંબન લઈને પોતામાં ધર્મની વૃદ્ધિ કરે તેને જ ભગવાનની
વાણી ધર્મનું નિમિત્ત છે. વાણીમાં તો બધી વાત આવે છે પણ જે સાંભળનાર શ્રોતા તેમાંથી ધર્મવૃદ્ધિનો આશય
ન કાઢે ને વ્યવહારના પક્ષનો આશય કાઢે તે જીવ ખરો શ્રોતા નથી, ભગવાનની વાણીને પોતાના ધર્મનું નિમિત્ત
બનાવવાની તેનામાં લાયકાત નથી. ઉપાદાનમાં જેટલી યોગ્યતા હોય તેટલો વાણીમાં આરોપ આવે છે.
ભગવાનની દિવ્યવાણીનો યથાર્થ શ્રોતા તેને કહેવાય કે જે જીવ શુદ્ધનયના અવલંબનનો આશય સમજીને
પોતામાં ધર્મની વૃદ્ધિ કરે. અનંતસંસારમાં રખડનાર જીવોની વાત કરીને ભગવાને તે જાતના બીજા જીવોનું જ્ઞાન
કરાવ્યું છે, તે પણ પોતાને માટે તો ધર્મની વૃદ્ધિનું જ નિમિત્ત છે. તેને બદલે જે જીવ ઊંધો આશય કાઢીને એમ
શંકા કરે છે કે ‘ભગવાને અગિયારમા ગુણસ્થાનેથી પડીને સંસારમાં રખડનાર જીવો જોયા છે તો હું પણ
સંસારમાં રખડીશ તો? ’ ––આમ શંકા કરનાર મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે; તેમ જ કોઈ એમ માને કે કર્મના જોરને લઈને
જીવ અગિયારમા ગુણસ્થાનેથી પડે છે–તો તે પણ મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે, તે ખરેખર ધર્મકથા સાંભળતો નથી પણ
બંધકથા જ સાંભળે છે. તેના નૈમિત્તિકભાવમાં બંધભાવનું પોષણ છે તેથી નિમિત્તમાં પણ બંધકથાનો જ આરોપ
આપીને કહ્યું કે તે બંધકથા જ સાંભળે છે.
જીવ આત્માના સ્વભાવને લક્ષમાં લ્યે છે તે જ ખરો શ્રોતા છે. ભગવાનની વાણી ધર્મની વૃદ્ધિનું નિમિત્ત છે,
એટલે જેણે પોતામાં શુદ્ધઆત્માનો આશ્રય કરીને ધર્મવૃદ્ધિનો ભાવ પ્રગટ કર્યો તેણે જ ખરેખર ભગવાનની
વાણી સાંભળી છે. આ રીતે જેણે ભગવાનની દિવ્યવાણી સાંભળી તેને દ્રવ્યદ્રષ્ટિથી અલ્પકાળમાં મુક્તિ થઈ જાય
છે. ભગવાને પોતે પોતાના પરમાર્થસ્વભાવના આશ્રયે ભાવમુક્તિ પ્રગટ કરી છે અને દિવ્યધ્વનિમાં પણ
પરમાર્થસ્વભાવનો આશ્રય કરવાનું જ ભગવાને ફરમાવ્યું છે. જેણે પરમાર્થસ્વભાવની દ્રષ્ટિ પોતામાં પ્રગટ કરી
તે ભગવાનનો ખરો શ્રોતા અને ભક્ત થયો, હવે અલ્પકાળમાં સ્વભાવનો પૂર્ણ આશ્રય પ્રગટ કરીને તે પણ
ભગવાન જેવો મુક્ત થઈ જશે. શુદ્ધનયના અવલંબનના બળથી કેવળજ્ઞાન થતાં ભગવાનને ભાવમોક્ષ થયો અને
તેમણે કહેલી શુદ્ધનયના અવલંબનની વાત જે સમજે તેને વર્તમાનમાં દ્રષ્ટિ–અપેક્ષાએ મોક્ષ થયો અને
અલ્પકાળમાં ભાવમોક્ષ થઈ જશે. આ રીતે ભગવાનની વાણીનો યથાર્થ શ્રોતા પોતે પણ અલ્પકાળમાં ભગવાન
થઈ જાય છે.