શુદ્ધસ્વભાવની અપૂર્વદ્રષ્ટિ ગૃહસ્થાશ્રમમાં પણ થઈ શકે છે, અરે! આઠ વર્ષની
નાની બાલિકા હો, સિંહ હો કે દેડકું હો–તે પણ અંતર્મુખ થઈને આવી દ્રષ્ટિ
પ્રગટ કરી શકે છે. આવી દ્રષ્ટિ પ્રગટ કરીને શુદ્ધ આત્માનો અનુભવ કર્યા
વગર કોઈ જીવને ધર્મની શરૂઆત થતી નથી.
પ્રવેશી ગયો નથી, માટે દ્રવ્યસ્વભાવનો અનુભવ કરતાં આત્મા શુદ્ધપણે અનુભવાય છે. આવો
શુદ્ધ–સ્વભાવ પર્યાયે–પર્યાયે પ્રકાશમાન છે, ક્યારેય તેનો અભાવ નથી.
કેવળજ્ઞાન સુધી બધી પર્યાયો વખતે આત્માનો સ્વભાવ નિત્ય વ્યવસ્થિત છે, ઓછું અને વધારે
એવા ભેદ તેમાં નથી. મતિજ્ઞાન વખતે સ્વભાવસામર્થ્ય કાંઈ ઘટી ગયું કે કેવળજ્ઞાન વખતે
સ્વભાવસામર્થ્ય કાંઈ વધી ગયું–એમ નથી, સ્વભાવ સામર્થ્ય તો સદાય એવું ને એવું અવસ્થિત
છે. આવા સ્વભાવસામર્થ્યને પ્રતીતમાં લઈને તેનો આશ્રય કરતાં પર્યાયમાં શુદ્ધતાની વૃદ્ધિ થતી
જાય છે ખરી. પરંતુ તે વખતે સાધકની દ્રષ્ટિ તો એકરૂપ વ્યવસ્થિત સ્વભાવ ઉપર જ પડી છે, ભેદ
અને અશુદ્ધતા તેની દ્રષ્ટિમાં અભૂતાર્થ છે. નિત્ય વ્યવસ્થિત એવા ભૂતાર્થસ્વભાવની દ્રષ્ટિમાં
હીનાધિકતાના પ્રકારો દેખાતા નથી. આવા સ્વભાવની દ્રષ્ટિથી શુદ્ધ આત્માનો અનુભવ થાય છે.
તો અનંત ગુણનો પિંડ એક સમયમાં પરિપૂર્ણ વસ્તુ છે, તેને એક ગુણથી ભેદ પાડીને લક્ષમાં લેવા
જતાં આખી વસ્તુ જ્ઞાનમાં આવતી નથી પણ વિકલ્પની ઉત્પત્તિ થાય છે. વ્યવહારથી જોતાં
વસ્તુમાં ગુણ–પર્યાયના ભેદો છે તે ભૂતાર્થ–વિદ્યમાન છે પરંતુ તે ભેદની સન્મુખતાથી ધર્મની
ઉત્પતિ થતી નથી–પણ રાગની ઉત્પત્તિ થાય છે; ધર્મની ઉત્પત્તિ તો નિત્ય એકસ્વરૂપે અવસ્થિત
એવા અભેદઆત્મસ્વભાવની સન્મુખતાથી જ થાય છે. તે અભેદ વસ્તુના અનુભવમાં ગુણ–પર્યા–