આત્માને સ્વજ્ઞેય બનાવવો તે અપૂર્વ કળા છે. અહો, સ્વસન્મુખ
થઈને જેણે પોતાના સ્વ–પર પ્રકાશક સ્વજ્ઞેયને જાણ્યું તેને બીજું
કાંઈ જાણવાનું બાકી રહેતું નથી. જ્ઞાનને સ્વસન્મુખ કરીને શુદ્ધ–
ચિદ્રૂપ સ્વજ્ઞેયને જાણતાં રાગરહિત આનંદનો અપૂર્વ સ્વાદ આવે છે.
એકવાર પણ શુદ્ધ આત્માને સ્વજ્ઞેય બનાવે તો અલ્પકાળમાં મુક્તિ
થઈ જાય.
विधिनाऽप्राप्तपूर्वं प्रिय च”
ચિદ્રૂપરત્નને મેં કોઈપણ પ્રકારે પ્રાપ્ત કર્યું છે; તેથી હવે વિશુદ્ધમતિ એવા મને આ જગતમાં શુદ્ધ ચિદ્રૂપ આત્મા
સિવાય બીજું કાંઈ પણ જ્ઞેય નથી, બીજું કાંઈ પણ દ્રશ્ય નથી, બીજું કાંઈ પ્રાપ્ત કરવા યોગ્ય નથી,
જણાય છે, ત્યાં જ્ઞાનમાં પૂર્વનો ભવ જણાય છે પણ તે ભવ કાંઈ અત્યારે આવતો નથી, કેમકે જ્ઞાન તો
આત્માનું સ્વરૂપ છે પણ ભવ તેનું સ્વરૂપ નથી. જુઓ, અત્યારે મહાવિદેહમાં (પૂર્વ દિશામાં) તીર્થંકર
ભગવાન બિરાજે છે.... કોણ બિરાજે છે?
જ્ઞાનસ્વરૂપ સ્વસંવેદ્ય છે, તે ઈન્દ્રિયગમ્ય નથી પણ જ્ઞાનગમ્ય છે. આવા આત્માને ઓળખીને તેમાં એકાગ્ર
થવું તે ધર્મની રીત છે. ઈન્દ્રિય કે મનના અવલંબને આત્મા જણાતો નથી તેથી તે સૂક્ષ્મ છે, અને પોતાના
જ્ઞાનમાં ત્રણકાળ ત્રણલોકને જાણી લ્યે એવી મહાન તાકાતવાળો હોવાથી તે સ્થુળ પણ છે. આ રીતે સૂક્ષ્મ
તેમજ સ્થૂળ એવા ચિદાનંદતત્ત્વને સત્સમાગમે જાણવું, શ્રદ્ધવું ને તેમાં લીન થવું તે મુક્તિનો ઉપાય છે.
સમકીતિ ધર્માત્મા કહે છે કે અહો! આવો ચૈતન્યસ્વરૂપ ભગવાન આત્મા મારા જ્ઞાનમંદિરમાં સદા બિરાજી
રહો; મારા જ્ઞાનમાં હું શુદ્ધ ચૈતન્યસ્વરૂપનો જ આદર કરું છું, એ સિવાય પુણ્ય–પાપનો આદર કરતો નથી.
આ રીતે ધર્મીજીવ શ્રદ્ધા–જ્ઞાનમાં શુદ્ધઆત્માને જ બિરાજમાન કરીને તેનો જ આદર કરે છે. સત્સમાગમે
આત્માની ઓળખાણ કરીને આવો ભાવ પોતામાં પ્રગટ કરવો તે ધર્મ છે.