અવલંબન છે જ નહિ’ આવા લક્ષપૂર્વક એટલે કે
સ્વભાવના ઉત્સાહપૂર્વક એકવાર પણ જે જીવ આ વાત
સાંભળે તે ભવ્ય જીવ જરૂર અલ્પકાળમાં મુક્તિ પામે છે.
આ એમ ને એમ સાંભળી લેવાની વાત નથી પણ
સાંભળનાર ઉપર નિર્ણય કરવાની જવાબદારી છે.
ભૂતાર્થ આત્મસ્વભાવતી દ્રષ્ટિ હોય. જેને આવી દ્રષ્ટિ તો થઈ નથી અને રાગ તથા ભેદના
આશ્રયથી ધર્મ થવાનું માને છે તે તો એકલા અધર્મનું જ પોષણ કરે છે –એવા જીવે ધર્મની કથા
(શુદ્ધઆત્માની વાર્તા) ખરેખર કદી સાંભળી જ નથી પણ બંધની કથા જ સાંભળી છે,
ભગવાનની વાણી સાંભળતો હોય ત્યારે પણ ખરેખર તો તે બંધ કથા જ સાંભળી રહ્યો છે,
કેમકે તેની રુચિનું જોર બંધભાવ ઉપર છે પણ અબંધ આત્મસ્વભાવ તરફ તેની રુચિનું જોર
નથી. ભલે સમવસરણમાં બેઠો હોય અને સાક્ષાત્ તીર્થંકર ભગવાનની વાણી કાને પડતી હોય,
પરંતુ તે વખતે જે જીવની માન્યતામાં એમ છે કે ‘આવી સરસ વાણી આવી તેને લીધે મને
જ્ઞાન થયું, અથવા આ શ્રવણના શુભરાગથી મને જ્ઞાન થયું’ તો તે જીવ ખરેખર ભગવાનની
વાણી નથી સાંભળતો, પણ બંધ કથા જ સાંભળે છે; ભગવાનની વાણીનો અભિપ્રાય તે
સમજ્યો જ નથી. અનંતવાર સમવસરણમાં જઈને અજ્ઞાનીએ શું કર્યું? કે બંધ કથા જ સાંભળી.
‘નિમિત્તથી મારું જ્ઞાન થતું નથી, રાગથી પણ મારું જ્ઞાન થતું નથી તેમજ મારો જ્ઞાનસ્વભાવ
રાગને કરતો નથી, હું જ્ઞાનસ્વભાવ છું, જ્ઞાનસ્વભાવના અવલંબને જ મારું જ્ઞાન થાય છે’
આવી જ્ઞાનસ્વભાવની રુચિ અને સન્મુખતાપૂર્વક જેણે એકવાર પણ શુદ્ધઆત્માની કથા જ્ઞાની
પાસેથી સાંભળી તે જીવ અલ્પકાળમાં મુક્તિ પામ્યા વગર રહે નહિ. શ્રી પદ્મનંદિ મુનિરાજ કહે
છે કે–
निश्चितं स भवेद्भव्यो भाविनिर्वाणभाजनम्।।
મારા જ્ઞાયકતત્ત્વની વાત છે, મારા જ્ઞાયકતત્ત્વની પ્રતીત કરવામાં કોઈ રાગનું અવલંબન