: फागण : २०१० : आत्मधर्म–१२५ : ९७ :
पण ज्ञानस्वरूप आत्मा पोते कोण छे तेने जे ओळखतो नथी ते जीवे कांई जाण्युं नथी. आ
बाबतमां एक दाखलो :– एक राजा पासे झवेरी आव्यो ने एक रत्न बताव्युं. राजाए बधाने
तेनी किंमत करवा कह्युं. बधाए किंमत करी, पण छेवटे एक होंशियार वृद्ध झवेरीए तेनी किंमत
करी के आमां एक पासामां जराक डाघ छे, जो ते डाघ न होत तो आ रत्ननी किंमत करोडो
सोनामहोर थात. राजाए प्रसन्न थईने तेने ईनाम आपवानुं नक्क्ी कर्युं अने ते काम दीवानने
सोंप्युं. दीवान धर्मात्मा हतो, तेणे विचार्युं के आ झवेरीनुं कांईक हित थाय एम करुं. एम
विचारीने तेणे झवेरीने पूछयुं : झवेरीजी! तमे रत्ननुं तो पारखुं करवानुं जाणो छो, पण आ
देहदेवळमां चैतन्य रत्न छे तेने पारखो छो? झवेरी कहे : भाई, एने तो में कदी जाण्युं नथी.
दीवानजीए कह्युं : ठीक, काले राजसभामां आवजो एटले तमने शुं ईनाम आपवुं ते नक्की
करशुं. बीजे दिवसे राजसभामां जईने दीवानजीए कह्युं के ‘आ झवेरीने सात खासडा मारवानुं
ईनाम आपो.’ दीवाननी ए वात सांभळीने बधा आश्चर्यमां पड्या. दीवाने झवेरीने
संबोधीने कह्युं : जुओ भाई! तमे झवेरातने पारखतां शीख्या, पण आ देहमां रहेलुं
चैतन्यरत्न शुं छे तेनी तो खबर नथी, तो चैतन्यना भान वगर आ भव पूरो करीने क्यां
जशो? झवेरातने पारखतां शीख्या, पण बधायने जाणनारो आत्मा पोते कोण छे तेने
ओळख्या वगर कल्याण थवानुं नथी; माटे हवे चैतन्यस्वभावने ओळखवानी दरकार करो.
दीवानजीनी वात सांभळीने डाह्यो झवेरी समजी गयो अने राजाने कह्युं के, दीवानजीए मने
सात खासडां मारवानुं कह्युं छे ते बराबर छे सात नहि पण चौद खासडां मारवा जोईए;
अरेरे! में बधुं जाण्युं पण स्वतत्त्वने कदी न जाण्युं, स्वतत्त्व जाणवानी दरकार पण न करी.
स्वतत्त्वने जाण्या विना बधुं जाणपणुं नकामुं छे. एम, जे जीव पोताना चैतन्यतत्त्वने जाणतो
नथी ने स्वने चूकीने एकला परतत्त्वने जाणवामां ज अटके छे ते जीव संसारपरिभ्रमण करीने
चोरासीना अवताररूपी खासडां खाय छे. अहो! हुं तो ज्ञानानंदस्वरूप आत्मा छुं एम जेणे
एक चैतन्यतत्त्वने जाण्युं तेणे बधुंय जाण्युं छे. सर्वज्ञ परमात्मानी वाणीमांथी सार शुं काढवो?
के हुं ज्ञानानंद स्वरूप आत्मा छुं एम जे समज्यो तेणे सर्वज्ञनी वाणीरूपी दरियानुं मंथन
करीने तेमांथी चैतन्यरत्न काढ्युं. जेम दरियामां डूबकी मारीने रत्न लावे, तेम आत्मा
ज्ञानानंदस्वरूप छे एम जेणे जाण्युं छे ते जीवे ज्ञानरूपी दरियामां डुबकी मारीने चैतन्यरत्नने
प्राप्त कर्युं छे; तेने हवे जगतमां बीजुं कांई प्राप्त करवा योग्य रह्युं नथी.
दरेक आत्मानी शक्तिमां सर्वज्ञता पडी छे. जेओ सर्वज्ञ थया तेओए ते सर्वज्ञता
आत्मानी शक्तिमांथी ज प्रगट करी छे. सर्वज्ञ भगवान जेवी ज परिपूर्ण ताकात दरेक
आत्मामां पडी छे. जेम लींडीपीपरना एकेक दाणामां चोसठपोरी तीखाश थवानी ताकात छे तेम
एकेक आत्मामां सर्वज्ञता प्रगटवानी परिपूर्ण ताकात छे. आवा पोताना आत्माने स्वज्ञेय
बनावीने तेमां एकाग्रता वडे मंथन करे तो ते सर्वज्ञता प्रगटे. जेणे चिदानंदस्वभावी आत्माने
देख्यो अने जाण्यो तेने हवे जगतमां बीजुं कांई देखवा के जाणवानुं बाकी रहेतुं नथी.
अंतर्मुखद्रष्टि करीने चैतन्यतत्त्वनुं जेणे दर्शन कर्युं तेणे जगतमां बधुं देखी लीधुं, अने जेणे
अंतरमां चैतन्यतत्त्वने न देख्युं तेणे खरेखर कांई देख्युं नथी.
चैतन्यतत्त्व कई रीते देखाय? शुं आ बहारनी आंखथी देखाय? ना; ते आंख तो जड
छे, पण अंदर आत्मा ज्ञानस्वरूप छे, ते ज्ञानने अंतर्मुख एकाग्र करीने आत्माने स्वज्ञेय
बनावे तो आत्मानुं यथार्थ ज्ञान अने दर्शन थाय छे. अंतरना चिदानंदस्वरूप स्वज्ञेयने जेणे न
जाण्युं ने न देख्युं तेनुं बधुं जाणवुं ने देखवुं व्यर्थ छे. जाणनारो पोते, ने पोताने ज जाणे नहि,