તિર્યંચમાં ને મનુષ્યમાં અનાદિકાળથી અવતાર ધારણ કર્યા, અને તેના કારણરૂપ પાપ તેમજ
પુણ્યભાવો અનંતવાર કર્યા છે પણ તેમાં ક્યાંય આત્માની શાંતિ પામ્યો નથી. આત્માની શાંતિની
જિજ્ઞાસાથી હવે શિષ્ય પૂછે છે કે પ્રભો! મને મારા આત્માનું ભાન થાય અને શાંતિ થાય એનો
ઉપાય શું છે? આવું પૂછનારને આત્માની આસ્થા છે, જેની પાસે પૂછે છે એવા જ્ઞાની ગુરુની
આસ્થા પણ થઈ છે અને આત્માનું સ્વરૂપ સમજવાની જિજ્ઞાસા થઈ છે, એવા શિષ્યને
આચાર્યદેવ સમજાવે છે કે હે ભાઈ! દેહાદિનો સંયોગ તેમજ અવસ્થાનો ક્ષણિક વિકાર દેખાય છે તે
તારા આત્માના સ્વભાવ સાથે એકમેક થઈ ગયા નથી; ક્ષણિક સંયોગ અને વિકારની દ્રષ્ટિ
છોડીને, આત્માના ભૂતાર્થ સ્વભાવની દ્રષ્ટિથી જોતાં ભગવાન આત્મા કર્મથી બંધાયેલો નથી
તેમજ વિકાર પણ તેની સાથે એકમેક થઈ ગયેલ નથી. આવા ભૂતાર્થ સ્વભાવની દ્રષ્ટિથી આત્મા
શુદ્ધસ્વભાવપણે અનુભવાય છે; ને તેમાં અતીન્દ્રિય શાંતિનો અનુભવ થાય છે; આ સમ્યગ્દર્શનની
રીત છે.
લક્ષે થાય છે ને મારો સ્વભાવ તો અસંયુક્ત છે, રાગથી પણ મારો સ્વભાવ અસંયુક્ત છે. હે
ભાઈ! જો તારે અનંતકાળની ભૂખ ભાંગવી હોય ને ધર્મની શરૂઆત કરવી હોય, અપૂર્વ
આત્મશાંતિ જોઈતી હોય તો અંતરમાં શુદ્ધ જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવનું અવલંબન કર. દેવ–ગુરુ–ધર્મ
પ્રત્યે ભક્તિનો આહ્લાદ આવે, ભગવાનનો જન્મ થતાં ઈન્દ્રોના આસન કંપાયમાન થાય ને
ઈન્દ્રો આવીને ભક્તિથી નાચી ઊઠે. તીર્થંકરના જન્મ પહેલાંં પંદર માસ અગાઉ ઈન્દ્રો આવીને
ભગવાનના માતા–પિતાની સેવા કરે, ઉપરથી રત્નોની વર્ષા કરે છે. માતા પાસે આવીને કહે છે
કે હે દેવી! છ મહિના પછી આપની કુંખે ત્રિલોકનાથ તીર્થંકરનો આત્મા આવવાનો છે. હે
માતા! આપ ભગવાનના જ નહિ પણ ત્રણલોકના માતા છો! હે રત્નકુંખધારિણી માતા! આપ
ત્રિલોકનાથ તીર્થંકરને જન્મ દેનારા છો. આવો ભક્તિનો ભાવ આવે, છતાં તે વખતે તે રાગથી
પાર ચિદાનંદ સ્વભાવ ઉપર ધર્મીની દ્રષ્ટિ પડી છે. ચિદાનંદ સ્વરૂપ આત્માને કેમ પ્રાપ્ત કરવો
તેની આ વાત છે. ભગવાન