Atmadharma magazine - Ank 128
(Year 11 - Vir Nirvana Samvat 2480, A.D. 1954).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 9 of 21

background image
: ૧૫૨ : આત્મધર્મ–૧૨૮ : જેઠ : ૨૦૧૦ :
આત્માના શુદ્ધસ્વરૂપની સમજણ
પ્રભો! બહારના જુદા જુદા સાધનમાં તું આનંદ માને છે તે
ભ્રમ છે, તારા આનંદનું સ્થાન બહારમાં નથી પણ તારા અસંખ્ય
ચૈતન્યપ્રદેશમાં જ તારો અખંડ આનંદ ભર્યો છે; તેને પ્રતીતમાં
લઈને અંતર્મુખ દ્રષ્ટિ કર તો તને તારા અતીન્દ્રિય આનંદનો સ્વાદ
અનુભવમાં આવે, અને ભવભ્રમણના દુઃખનો અંત આવે.
[વાંકાનેરમાં પંચકલ્યાણક–પ્રતિષ્ઠા–મહોત્સવ પ્રસંગે પરમ પૂજ્ય સદ્ગુરુદેવનું પ્રવચન]
(વીર સં. ૨૪૮૦, ચૈત્ર સુદ ૯)
આત્માનો જ્ઞાનસ્વભાવ છે, તેનું ભાન કરીને, તેમાં એકાગ્રતા વડે આત્મસ્વભાવને સાધીને જેઓ સર્વજ્ઞ
થયા, એવા સર્વજ્ઞભગવાને આત્માનો સ્વભાવ જેવો જોયો અને દિવ્યધ્વનિમાં કહ્યા તેવો આત્માને ઓળખે તો
સમ્યગ્જ્ઞાન થાય; સર્વજ્ઞ થવાની તાકાત આત્મામાં પડી છે તેમાંથી જ સર્વજ્ઞતા વ્યક્ત થાય છે. જો વસ્તુમાં
પોતામાં તાકાત ન હોય તો તે ક્યાંયથી આવે નહિ અને અંતરશક્તિમાં જ જે તાકાત ભરી છે તે કોઈ બહારના
કારણથી પ્રગટતી નથી. જેમ લીંડીપીપરના એકેક દાણામાં ચોસઠપોરી તીખાશ થવાની તાકાત છે. તેમ એકેક
આત્મામાં પરિપૂર્ણ સર્વજ્ઞતા થવાની તાકાત છે, આત્મામાં જ સર્વજ્ઞ થવાની તાકાત છે એ વાત જીવે કદી
યથાર્થપણે સાંભળી નથી. ખરેખર સાંભળી ક્યારે કહેવાય? કે સર્વજ્ઞભગવાને અને સંતોએ જે કહ્યું તેનો આશય
પોતે સમજે તો સાંભળ્‌યું કહેવાય.
અહીં જિજ્ઞાસુ શિષ્ય જ્ઞાની સંતગુરુ પાસે જઈને ઝંખનાથી પૂછે છે કે પ્રભો! મને આત્માનું જ્ઞાન કેમ
થાય? આત્માનો અતીન્દ્રિય આનંદ કઈ રીતે આવે? જેને આત્માનું જ્ઞાન થયું છે, આત્માના આનંદનો અનુભવ
થયો છે એવા ગુરુ પાસે જઈને શિષ્ય પ્રશ્ન પૂછે છે : પ્રભો! શુદ્ધઆત્માનું સ્વરૂપ શું છે કે જેને જાણવાથી
આત્માનો અતીન્દ્રિય આનંદ અનુભવમાં આવે, અને ભવભ્રમણના દુઃખથી છૂટકારો થાય?
ત્યારે શ્રીગુરુ તેને ઉત્તર આપતાં કહે છે કે– હે ભાઈ! શુદ્ધનયથી આત્માના શુદ્ધસ્વરૂપને જાણતાં તેના
આનંદનો અનુભવ થાય છે ને ભવભ્રમણનો અંત આવી જાય છે. પર્યાયમાં ક્ષણિક અશુદ્ધતા હોવા છતાં
અંર્તદ્રષ્ટિથી શુદ્ધનય વડે આત્મસ્વભાવને જોતાં વિકારરહિત શુદ્ધઆત્માનો અનુભવ થાય છે. વિકાર અને
બંધન વગરનો આત્મસ્વભાવ ત્રિકાળ છે તેની સન્મુખ દ્રષ્ટિથી સમ્યગ્દર્શન થાય છે.
અબદ્ધસ્પૃષ્ટ અનન્ય ને જે નિયત દેખે આત્મને
અવિશેષ અણસંયુક્ત તેને શુદ્ધનય તું જાણજે. ૧૪.
શિષ્યને શુદ્ધ આત્મા જાણવાની જિજ્ઞાસા થઈ તેથી તેણે પ્રશ્ન પૂછયો કે પ્રભો! આપ કહો છો તેવા
શુદ્ધઆત્માનો અનુભવ કઈ રીતે થાય? પર્યાયમાં વિકાર હોવા છતાં શુદ્ધ આત્મા કઈ રીતે અનુભવમાં આવે?
તેના ઉત્તરમાં આચાર્યભગવાન સમજાવે છે કે હે ભાઈ! વિકારી ભાવો અભૂતાર્થ છે તે આત્માનો મૂળભૂત
સ્વભાવ નથી, તેથી આત્માના ભૂતાર્થ સ્વભાવની સન્મુખ થઈને અનુભવ કરતાં તે વિકારરહિત શુદ્ધપણે આત્મા
અનુભવાય છે.
ભગવાન! તારા આત્માના શુદ્ધસ્વરૂપને જાણવાનો યથાર્થ પ્રયત્ન તેં કદી કર્યો નથી. તેને જાણવાનો
ઉપાય