Atmadharma magazine - Ank 130
(Year 11 - Vir Nirvana Samvat 2480, A.D. 1954).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 15 of 21

background image
: ૧૯૮: આત્મધર્મ–૧૩૦ : શ્રાવણ: ૨૦૧૦:
આવો ભાવ આવ્યા વિના રહેતો જ નથી, પણ તે શુભરાગ છે. પદ્મનંદી મુનિરાજ કહે છે કે–
यात्राभिःस्नपनैर्महोत्सवशतेः पूजामिरुल्लोचकै
नैवेद्यैर्वलिभिर्ध्वजैश्च कलशैस्तौर्य त्रिकेर्जागारैः।
घंटा चामरदर्पणादिभिरपि प्रस्तार्य शोभां परां
भव्यः पुण्यमुपार्जयन्ति सततं सत्यत्र चैत्यालये।।
–દેશવ્રતોદ્યોતન : ૨૩
આ જગતમાં ચૈત્યાલય થતાં ભવ્યજીવો યાત્રા, કલશાભિષેક વગેરે સેંકડો પ્રકારના મોટામોટા ઉત્સવોથી,
તથા પૂજા, ચાંદની વગેરેથી, ધ્વજારોપણથી, કલશારોપણથી અત્યંત સુંદર વાજીંત્રોથી તેમજ ઘંટ, ચામર, છત્ર,
દર્પણ વગેરેથી તે ચૈત્યાલયની ઉત્કૃષ્ટ શોભા વધારીને પુણ્ય સંચય કરે છે; માટે ભવ્યજીવોએ ચૈત્યાલયનું નિર્માણ
અવશ્ય કરાવવું જોઈએ.
શાસ્ત્રમાં આવો શુભરાગનો ઉપદેશ આવે; પણ આત્માના ભાન વગર શુભરાગ કરીને કોઈ એમ માની
લ્યે કે આનાથી મને ધર્મ થઈ ગયો અથવા આ મને ધર્મનું કારણ થશે તો આચાર્યદેવ કહે છે કે અરે ભાઈ! તું
તો જ્ઞાનમૂર્તિ છો, રાગ તે ખરેખર તારું અવયવ નથી, તારા જ્ઞાનરૂપી અવયવને અંતરમાં એકાગ્ર કરીને
જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપને લક્ષમાં લે, તો આત્મબોધ થાય ને અવિકારી શાંતિ પ્રગટે. તેનું નામ ધર્મ છે. આ સિવાય બીજી
રીતે ધર્મ થતો નથી, બહારની ક્રિયાથી કે શુભરાગથી ધર્મ થવાનું જે મનાવતા હોય તે મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે.
સિદ્ધ ભગવંતો અને અરિહંત ભગવંતો કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરીને પરમાત્મા થયા; તેમનું કેવળજ્ઞાન ક્યાંથી
આવ્યું? શરીરમાંથી કે રાગમાંથી તે કેવળજ્ઞાન આવ્યું નથી, પહેલાંં ઓછું જ્ઞાન હતું તેમાંથી પણ તે કેવળજ્ઞાન
આવ્યું નથી; પણ અંતરમાં જ્ઞાનાનંદસ્વભાવ પરિપૂર્ણ સામર્થ્યથી ભરપૂર છે તેનું અવલંબન લઈને એકાગ્ર થતાં
તેમાંથી કેવળજ્ઞાન પ્રગટી જાય છે. હે જીવ! તારો આત્મા આવા પરિપૂર્ણ સામર્થ્યથી ભરેલો છે; આવાં સ્વસંવેદ્ય
આનંદમૂર્તિ આત્માને પ્રતીતમાં લઈને તેનો અનુભવ કર તો વર્તમાનમાં અતીન્દ્રિય આનંદનો અનુભવ થાય.
બધા આત્મા અનાદિઅનંત છે, દરેક આત્મા જ્ઞાનસ્વરૂપ છે. જેટલું એક આત્મા જાણે છે તેટલું જાણવાની તાકાત
દરેક આત્મામાં છે. કેવળી ભગવાન ત્રણકાળ ત્રણલોકને એક સમયમાં જાણે છે તે જ્ઞાન અંતરની શક્તિમાંથી
આવ્યું છે, ને એવી શક્તિ દરેક આત્મામાં ભરેલી છે. વર્તમાન વ્યક્તજ્ઞાન અલ્પ હોવા છતાં તે પરિપૂર્ણ જ્ઞાનનો
અંશ છે, તે વ્યક્તજ્ઞાનને અંતર્મૂખ કરીને પરિપૂર્ણ જ્ઞાનશક્તિનું અવલંબન કરતાં કેવળજ્ઞાન પ્રગટી જાય છે.
જ્ઞાનશક્તિના અવલંબન સિવાય બીજો કોઈ ઉપાય નથી. પહેલાંં યથાર્થ આત્મબોધ કરવો જોઈએ. આત્મબોધ
કરવો તે ધર્મની પ્રથમ ક્રિયા છે. ધર્મ ચીજ અપૂર્વ છે, દુનિયા બહારથી ને રાગથી ધર્મ માની બેઠી છે, પણ ધર્મનું
સ્વરૂપ એવું નથી. સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ રત્નત્રય તે મોક્ષનું કારણ છે; તેમાં આત્માનો યથાર્થ બોધ કરવો
તે સમ્યગ્જ્ઞાન છે, તે મોક્ષમાર્ગનું એક રત્ન છે. આવો આત્મબોધ પ્રગટ કરવો તે ધર્મની શરૂઆત છે.
* સમ્યગ્દર્શનનું સામર્થ્ય *
જ્ઞાન સ્વરૂપ અભેદ આત્માની પ્રતીતિ કરવી તે
અપૂર્વ સમ્યગ્દર્શન–ધર્મ છે. એક સમયનું સમ્યગ્દર્શન
અનંત જન્મ–મરણના મૂળને છેદી નાખે છે. અંતરના
ચિદાનંદ સ્વભાવની ઓળખાણ કરીને આવું અપૂર્વ
સમ્યગ્દર્શન અનાદિથી એક સેકંડ પણ જીવે કર્યું નથી.
બીજું બધું કરી ચુક્યો–શુભ ભાવથી વ્રત–તપ–પૂજા ને
ત્યાગ કર્યા પણ હું પોતે ચૈતન્ય જ્યોત ભગવાન છું,
એવા આત્મભાન વગર એક પણ ભવ ઘટ્યો નહિ.