કરીને તેમાં ઠર–એ જ તારું ખરું કાર્ય છે, આ સિવાય પરનાં કાર્ય તારાં
નથી. સ્વભાવમાંથી પૂર્ણતા પ્રગટ કરીને કૃતકૃત્ય થઈ શકે, પણ પરનાં
કાર્યો પૂરા કરીને કૃતકૃત્યપણું થાય–એમ બની શકતું નથી. આત્મામાં જ
આનંદ છે એવો જેણે નિર્ણય ન કર્યો તે ભલે પુણ્ય કરીને સ્વર્ગમાં જાય–તો
પણ અકૃતકૃત્ય જ છે.
કહે છે અને તેનું ફળ અમૃત છે એટલે કે તેમાં કહેલા યથાર્થ ભાવોનો બોધ કરતાં અમર એવા
મોક્ષપદની પ્રાપ્તિ થાય છે. અહીં તેનો નિશ્ચય–પંચાશત અધિકાર વંચાય છે; તેની તેરમી
ગાથામાં કહે છે કે–
तत्तत्र तत्परो यः स एव तल्लब्धि कृतकृत्यः।।
આદિ રત્નત્રયની પ્રાપ્તિ થાય છે અને તે કૃતકૃત્ય થઈ જાય છે.
જ્ઞાન–આનંદસ્વભાવની પ્રતીતિ જીવે પૂર્વે કદી કરી નથી. જેમ કોઈ માણસના એક હાથમાં
ચિંતામણિ હોય ને બીજા હાથમાં પથ્થરો હોય, ત્યાં ચિંતામણિ પાસે જે ચિંતવે તે મળે, તેની
પ્રતીત તો કરે નહિ, ને પથ્થરથી મને સુખ છે એમ માનીને તેને પકડી રાખે તો લોકમાં તેને
મૂર્ખ કહેવાય છે. તેમ આત્માનો જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવ ચૈતન્યચિંતામણિ છે, તે સ્વભાવમાં અંતર્મુખ
દ્રષ્ટિ કરે તો આત્માને આનંદનો અનુભવ થાય ને તે કૃતકૃત્ય થઈ જાય. પણ આવા પોતાના
સ્વભાવની તો પ્રતીત જીવ કરતો નથી, ને બહારના પદાર્થોમાં મારું સુખ છે એમ માનીને પરની
મમતા કરીને દુઃખી થાય છે. પરચીજ તો પોતાની થઈ શકતી નથી, છતાં અનાદિથી પરને
પોતાનું કરવા મથી રહ્યો છે. ત્યાં તો તેનો પ્રયત્ન વ્યર્થ છે અને આત્મા જ્ઞાનાનંદ–સ્વભાવથી
ભરેલો છે તેની સન્મુખ થઈને એકાગ્રતા