પુનિ ત્યાગ–વિરાગ અથાગ લહ્યો,
વનવાસ રહ્યો મુખ મૌન રહ્યો
દ્રઢ આસન પદ્મ લગાય દીયો.
તદપિ કછૂ હાથ હજુ ન પર્યો,
અબ કયોં ન વિચારત હૈ મનમેં
કછૂ ઓર રહા ઉન સાધન સેં.
તેનાથી ભવભ્રમણનો આરો આવ્યો નહિ. માટે હે જીવ! અનાદિથી તારી ભ્રમણા છોડ અને હવે ચૈતન્યતત્ત્વની રુચિ
કરીને સત્સમાગમે તેને સમજવાની દરકાર કર. જેમ રૂપિયા કમાવવાની જેને દરકાર છે તેને તેની વાત સાંભળતાં પણ
કેવી હોંશ આવે છે? તેમ જેને ચૈતન્યતત્ત્વની દરકાર હોય તેને સત્સમાગમે શ્રવણ–મનન કરીને તે સમજવા માટે
ઉત્સાહ અને હોંશ હોવા જોઈએ. ઘરમાં કાંઈક નવીન ચીજવસ્તુ આવે ત્યાં કેવી હોંશથી તે જુએ છે! તો અનાદિકાળમાં
નહિ પ્રાપ્ત એવી અપૂર્વ ચૈતન્ય વસ્તુને પ્રાપ્ત કરવા માટે તેની રુચિ–હોંશ અને ઉદ્યમ જોઈએ. અનાદિથી બહારનું
જાણવામાં રોકાય છે પણ અંદરની ચૈતન્યવસ્તુને કદી જાણી નથી તેને જાણવાનો પ્રયત્ન કરતો નથી. જેણે આત્માનું
અપૂર્વ કલ્યાણ કરવું હોય તેણે જ્ઞાનને અંતર્મુખ કરીને આત્માના સ્વભાવને જાણવો; તે સિવાય બીજા બધા ઉપાયો
નિષ્ફળ છે. અજ્ઞાનીને બહારની વસ્તુની હોંશ આવે છે પણ અંતરમાં પોતે મોટો ચિદાનંદ ભગવાન બિરાજે છે તેનો
મહિમા કે ઓળખાણ કરતો નથી. આત્માના ચૈતન્યસ્વભાવમાં પરમ શાંત અતીન્દ્રિય આનંદ ભરેલો છે, પણ અજ્ઞાનીને
તેની પ્રતીત નહિ હોવાથી તેનો સ્વાદ આવતો નથી. તાવડામાં માવો ચોંટ્યોં હોય તેનો સ્વાદ અજ્ઞાનીને ભાસે છે, પણ
તે તો જડ છે, તેનો સ્વાદ કાંઈ આત્મામાં આવતો નથી; વિષયોથી પાર આત્માના આનંદનો સ્વાદ કેવો હશે તે
અજ્ઞાનીના ખ્યાલમાં પણ આવતું નથી; અંદરના ચૈતન્યસ્વભાવમાં આનંદની મીઠાશ ભરી છે, જેવો સિદ્ધભગવંતોનો
આનંદ છે તેવો જ આનંદ આ આત્માના સ્વભાવમાં પણ ભર્યો જ છે, તેની ઓળખાણ કરીને તેમાં એકાગ્રતા કરે તો
તેનો અનુભવ થાય. ચૈતન્યના અતીન્દ્રિય આનંદનો અલૌકિક સ્વાદ અનુભવમાં આવ્યો ત્યાં જ્ઞાનીને બહારના બધા
વિષયો તુચ્છ ભાસે છે–તેમાં ક્યાંય સ્વપ્ને પણ સુખ ભાસતું નથી, તેની અંર્તદશા ફરી જાય છે.
ધર્મીને આવતું નથી. જગતના મૂઢ જીવો તો પૈસા વગેરે જડની પ્રીતિમાં આત્માની ચૈતન્યલક્ષ્મીના મહિમાને ભૂલી
જાય છે એવા જીવોને અહીં સમજાવે છે કે અરે ભાઈ! જગતમાં ઊંચામાં ઊંચું તો તારું ચૈતન્યતત્ત્વ છે, આનંદ હોય
આનંદ નથી. પોતાના અંતરસ્વભાવના અવલંબન સિવાય બહારથી કાંઈ મળે તેમ નથી, ભગવાન પણ આ આત્માને
કાંઈ આપી દે તેમ નથી. જગતમાં અનંતા તીર્થંકર ભગવંતો સર્વજ્ઞ પરમાત્મા થયા, અત્યારે મહાવિદેહમાં સીમંધરાદિ
તીર્થંકરો બિરાજે છે, પરંતુ બીજા જીવોનું તેઓ કાંઈ કરી દે એમ બનતું નથી. સર્વજ્ઞ પરમાત્મા પણ એમ ફરમાવે છે કે
હે જીવો! જગતમાં તમારે માટે તમારું ચૈતન્યતત્ત્વ ઉત્તમ છે, તેને તમે સમજો. અમારા આત્મામાં જેટલી તાકાત છે
તેટલી જ તાકાત તમારા આત્મામાં પણ ભરી છે. અનંત અવતારમાં જીવે પોતાના ઉત્તમ ચૈતન્યતત્ત્વની સમજણ કદી
કરી નથી. સર્વજ્ઞ થવાની તાકાત પોતાના આત્મામાં છે તેને ઓળખે તો મુક્તિના રાહ ખૂલે.
એવા પંચપરમેષ્ઠી ભગવંતોને નમસ્કાર કર્યા છે. જેમ ઘરના આંગણે કોઈ મોટા સંત કે મહાપુરુષ આવે ત્યાં
તેમનું સ્વાગત બહુમાન કરે છે; તેમ અહીં કહે છે હે ભાઈ! જગતમાં મોટામાં મોટો એવો તારો આનંદસ્વરૂપ
આત્મા તારાં અંતરમાં બિરાજે છે અને નિમિત્ત તરીકે પંચપરમેષ્ઠી