મુખ્યતા રાખ, અને જ્ઞાનરૂપી અંકુશ વડે મદોન્મત્ત મનરૂપી હાથીને વશ કર; જે મન બાહ્ય
વિષયોમાં ભમે છે તેને જ્ઞાનની એકાગ્રતારૂપ અંકુશ વડે અંતરમાં વાળ. ચૈતન્યસ્વભાવની
સન્મુખતામાં શુદ્ધભાવ થતાં બાર પ્રકારનાં તપ વગેરે સહેજે થઈ જાય છે. અંતરમાં
ચૈતન્યસ્વભાવના અવલંબન વગર શાંતિ કે શુદ્ધતા થાય નહિ. “ હું અનંતશક્તિનો ચૈતન્યપિંડ
આત્મા છું”–એમ અંતર્મુખ લક્ષ કરીને એકાગ્ર થવું તે શાંતિનો ને ભાવશુદ્ધિનો ઉપાય છે. આવી
ભાવશુદ્ધિ વિના તપ વગેરેને યથાર્થ કહેવાય નહીં. કેમકે આત્મસ્વભાવમાં એકાગ્રતા વિના
વિષયોનો નિરોધ ખરેખર થાય નહીં. માટે જ્ઞાનઅંકુશ વડે મનને વશ કરવાની વાત કરી, એટલે
જ્ઞાનને અંતર્મુખ કરવાનું કહ્યું. હે ઉત્તમ મુનિ! તારો મનરૂપી હાથી મોહથી મદોન્મત્ત થઈને
બહારમાં વિષયકષાયોનો ચારો ચરવા ન જાય, ને અંતરમાં આનંદનો ચારો ચરે તે માટે તું
જ્ઞાનરૂપી અંકુશ વડે તેને વશ કર, એટલે કે તારા જ્ઞાનને અંતરમાં વાળીને શુદ્ધઆત્મામાં એકાગ્ર
કર. તપશ્ચરણાદિકનો ઉપદેશ પણ અંતરમાં એકાગ્રતારૂપ ભાવશુદ્ધિને માટે જ છે.
સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ શુદ્ધ નિર્મળદશા અંતરંગમાં થઈ છે તે તો મુનિનું ભાવલિંગ છે.
આવી ભાવશુદ્ધિપૂર્વક વસ્ત્રાદિ રહિત દિગંબરદશા, ભૂમિશયન, પંચમહાવ્રત વગેરે હોય છે તે
દ્રવ્યલિંગ છે. આ રીતે દ્રવ્યથી ને ભાવથી નિર્દોષ જિનલિંગ હોય ત્યાં જ મુનિદશા છે.
પ્રગટ કરીને ચિદાનંદસ્વભાવમાં લીન થવાની લાયકાત થઈ ને તે પ્રકારના કષાયો ટળી ગયા ત્યાં
વસ્ત્ર રાખવાની વૃત્તિ રહેતી નથી, એટલી નિર્વિકારી દશા થઈ જાય છે કે વસ્ત્રથી શરીરને
ઢાંકવાની વૃત્તિ રહેતી નથી.–આવી જિનમુનિ દશા હોય છે.
તે સિવાય બીજે બધેથી કર્તાપણું–સ્વામીપણું ઊડી ગયું છે. આવી દ્રષ્ટિ વગર તો મુનિપણું કે
ધર્મીપણું કદી કોઈને ન હોય.
સાતમા ગુણસ્થાનરૂપ મુનિપણું તો ન જ હોય.