કર, તેની દ્રષ્ટિ કર, તેનો મહિમા કર અને તેની જ ભાવના કર. પુણ્ય–પાપ એ બંને તારા આત્મધર્મથી ભિન્ન છે માટે
તેની રુચિ છોડ. જેમ પાપ તે ધર્મ નથી તેમ પુણ્ય પણ ધર્મ નથી, ધર્મ તો પુણ્ય–પાપ રહિત જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપની શ્રદ્ધા–
જ્ઞાન–રમણતારૂપ વીતરાગભાવ જ છે, તેનામાં જ ભવનો નાશ કરવાની તાકાત છે. એક ક્ષણ પણ આવા ધર્મનું
સેવન અનંત ભવનો નાશ કરી નાંખે છે. પણ આવા યથાર્થ ધર્મની ઓળખાણ કે રુચિ તેં પૂર્વે અનંતકાળમાં કદી કરી
નથી, માટે હે ભાઈ! હવે આવા શુદ્ધધર્મની ભાવના ભાવ. જિનશાસનમાં તો ધર્મનું સ્વરૂપ આવું કહ્યું છે, ને આવા
ધર્મની ભાવનાથી જ તારા ભવભ્રમણનો અંત આવશે.
ધર્મી નથી; પુણ્યને ધર્મ માને છે તે મિથ્યાદ્રષ્ટિ લૌકિકજન જેવો જ છે. મિથ્યાત્વાદિ મોહભાવ તથા રાગદ્વેષરૂપ ક્ષોભ,
તે મોહ અને ક્ષોભથી રહિત, શુદ્ધજ્ઞાનાનંદ સ્વરૂપની રુચિ જ્ઞાન અને એકાગ્રતારૂપ વીતરાગભાવ તે ધર્મ છે. ધર્મનું
આવું સ્વરૂપ ઓળખીને પહેલાં તેની રુચિ કરો ને તેનાથી વિપરીત માર્ગની રુચિ છોડો. આવી અંતર્દ્રષ્ટિ થયા પછી
પણ સાધકને અમુક અંશે રાગ તો હોય, પણ તે રાગને તેઓ ધર્મ નથી માનતા, રાગને તો બંધનું જ કારણ સમજે છે
ને શુદ્ધ ચિદાનંદતત્ત્વના આશ્રયે શુદ્ધભાવને જ મોક્ષનું કારણ જાણીને તેની આરાધના કરે છે. દ્રષ્ટિની આખી દિશા
પલટી ગઈ છે.
છીએ કે ધર્મ તો વીતરાગભાવમાં જ છે, તારા આત્મસ્વભાવના અંર્તઅવલોકનથી જે શુદ્ધ–વીતરાગભાવ થાય તે જ
ધર્મ છે, ને રાગ તે ધર્મ નથી. હું તો શુદ્ધ જ્ઞાન–આનંદનો ભંડાર છું, કોઈ પણ રાગ મને જરા હિતકર કે મદદગાર
નથી–એવી પહેલાં રુચિ તો કર. રુચિની દિશા સાચી હશે તો આગળ વધીને ભવના નીવેડા આવશે. પણ જેની રુચિ
જ ખોટી હશે, સંસારના જ કારણને મોક્ષનું કારણ માનીને સેવતો હશે–તેના નીવેડા કયાંથી આવશે?
ઉત્તમ છે, અને એ ચૈતન્યસ્વભાવના શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–એકાગ્રતારૂપ જે બોધિ, તેની પ્રાપ્તિ જૈનધર્મમાં જ છે તેથી જૈનધર્મ
જ જગતમાં સૌથી ઉત્તમ છે. જગતમાં આ વીતરાગભાવરૂપ જૈનધર્મ એક જ સત્યધર્મ છે, આ એક વીતરાગી જૈનધર્મ
જ મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરાવનાર છે. બીજા ધર્મો તો નામમાત્ર જ ધર્મ છે, પણ મોક્ષની પ્રાપ્તિ તેમાં નથી, એટલે કે તે
ખરેખર ધર્મ છે જ નહિ. જેમ કડવા કરિયાતાથી ભરેલી કોથળી ઉપર ‘સાકર’ એવું નામ લખે, તે નામમાત્ર જ છે,
તેથી કાંઈ કરિયાતું કડવું મટીને મીઠું થઈ જતું નથી; તેની જેમ અન્ય ધર્મોને કે રાગાદિને ધર્મ કહેવા તે પણ નામમાત્ર
જ છે, તેનાથી કાંઈ ભવનો નાશ થતો નથી. આત્માનો શુદ્ધ વીતરાગભાવ તે જ ખરેખર ધર્મ છે, તે સિવાય
રાગભાવ પણ ખરેખર તો અન્યધર્મ છે, તે રાગને ધર્મ કહેવો એ તો નામમાત્ર છે. રાગ તે ધર્મ નથી પણ ધર્મથી
અન્ય છે, માટે રાગને ધર્મ માનનારા પણ અન્યમતિ છે એટલે કે લૌકિકજન છે,–મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે. માટે પરીક્ષા કરીને
મોક્ષના કારણભૂત ધર્મ કયો છે તેનો નિર્ણય કરવો જોઈએ.
મિથ્યાત્વ અને રાગ–દ્વેષરૂપ અશુદ્ધભાવ તે જ સંસાર છે. બહારની પર વસ્તુમાં કાંઈ આત્માનો સંસાર નથી, એટલે
બહારમાં ઘરબાર–સ્ત્રી–વેપારધંધા વગેરેનો સંયોગ છૂટવા માત્રથી કાંઈ આત્મામાંથી સંસાર છૂટી જતો નથી, પણ
અંતરંગમાં શુદ્ધ સમ્યગ્દર્શનાદિ ભાવ વડે મિથ્યાત્વાદિ અશુદ્ધ ભાવનો અભાવ કરવાથી જ સંસારનો અભાવ થઈને
મોક્ષદશા થાય
ઃ ૧૦૪ઃ