Atmadharma magazine - Ank 153
(Year 13 - Vir Nirvana Samvat 2482, A.D. 1956).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 16 of 21

background image
જિનશાસનો સર્વ ઉપદેશ હિતને માટે જ છે,
ઊેંચે ચડવા માટે જ છે, નીચે પડવા માટે નથી –
જિનશાસન એને કહેવાય કે એક ક્ષણ પણ જેના સેવનથી જરૂર મોક્ષ થાય. એટલે કે જીવનું પરમ હિત થાય.
ભગવાનનો ઉપદેશ જીવોનાં હિત માટે છે. ‘પુણ્ય તે ધર્મ નથી, પુણ્યથી ધર્મ થતો નથી’–આવો જે જિનેન્દ્રભગવાનનો
ઉપદેશ છે તે પણ જીવોના હિતને માટે જ છે, પુણ્યથી ધર્મ નથી માટે પુણ્ય છોડીને પાપમાં જવું–એમ કાંઈ નથી કહેતા,
નીચે જવાનું નથી કહેતાં; પણ પુણ્ય તે ધર્મ નથી એમ કહીને રાગરહિત ચૈતન્યસ્વભાવની શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–રમણતા
કરવાનું કહે છે એટલે કે ઊંચે ઊંચે લઈ જાય છે. આ રીતે સંસારમાર્ગથી છોડાવીને મોક્ષમાર્ગમાં લઈ જવા માટે
ભગવાનનો ઉપદેશ છે, અહિતમાર્ગથી છોડાવીને હિતમાર્ગમાં જોડવાનો ભગવાનનો ઉપદેશ છે. છતાં તેનો ઊંધો અર્થ
લઈને, ‘પુણ્ય તે ધર્મ નથી માટે પુણ્ય છોડીને પાપ કરવાનું કહે છે’–એમ જે માને તે તો મોટો સ્વછંદી અનંત
સંસારમાં રખડનાર છે, તેનામાં તો ભગવાનનો ઉપદેશ સાંભળવાની પણ લાયકાત નથી. ભગવાનની વાણી તો
જીવોના હિત માટે જ છે–ધર્મવૃદ્ધિ માટે જ છે, જીવોને સંસારથી છોડાવીને મોક્ષમાં લઈ જવા માટે જ ભગવાનનો સર્વ
ઉપદેશ છે. જિજ્ઞાસુ–આત્માર્થી તો એમ વિચારે છે કે અહો, ‘પુણ્ય તે ધર્મ નથી’ એમ કહીને ભગવાન મને રાગથી
પણ પાર મારો ચૈતન્યસ્વભાવ બતાવીને તેનો અનુભવ કરાવવા માંગે છે. આ રીતે સ્વભાવ સન્મુખ થઈને
વીતરાગી શ્રદ્ધા–જ્ઞાન પ્રગટ કરીને તે પોતાનું હિત સાધે છે.
હિત કરવું હોય તો હિતનો ઉપાય જાણ.
અહીં આચાર્યદેવ એમ કહે છે કે રાગરહિત જે સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ શુદ્ધભાવ છે તે જ જિનશાસન
છે, ને રાગ તે ખરેખર જૈનશાસન નથી; એટલે કે તારા સ્વભાવની સન્મુખતાથી જે શુદ્ધપરિણામ થયા તેમાં જ તારું
હિત છે, રાગમાં તારું હિત નથી. હજી શરૂઆતમાં રાગ સર્વથા ન ટળી જાય, ધર્મીનેય રાગ તો થાય, પણ પહેલાં
આવી ઓળખાણ કરવી જોઈએ કે આ રાગ મારા સ્વભાવથી જુદી જાત છે, તેમાં મારું હિત નથી, મારું હિત તો
સમ્યગ્દર્શનાદિ શુદ્ધભાવમાં જ છે–આમ બરાબર સમજે તો શુદ્ધભાવ પ્રગટાવવાનો ને રાગ ટાળવાનો ઉદ્યમ કરે; પણ
રાગને જ હિતરૂપ માની લ્યે તો તે રાગને ટાળવાનો ઉદ્યમ કેમ કરે? માટે હે ભાઈ, તારું હિત કયાં છે તે તો નક્કી
કર. હિતનો ઉપાય જાણ્યા વિના, અનાદિથી અહિતને જ હિત માનીને તેનું સેવન કર્યું છે, પણ હજી સુધી જરાય હિત
થયું નથી. માટે અહીં સંતો હિતનો સાચો ઉપાય બતાવે છે.
‘હિતોપદેશ’ જિનશાસનમાં જ છે –
હિતનો સાચો ઉપાય જિનશાસનમાં જ છે. હિતનું કારણ જે શુદ્ધરત્નત્રય તેનો યથાર્થ ઉપદેશ જિનશાસનમાં
જ છે તેથી જ જિનશાસનની શ્રેષ્ઠતા છે. સાધારણ રીતે દયા–દાનાદિ પુણ્યનો ઉપદેશ તો બધાય આપે છે પણ તે કાંઈ
હિતોપદેશ નથી. જિનશાસનમાં આત્માનો જ્ઞાન–આનંદથી પરિપૂર્ણ સ્વભાવ બતાવીને તેની શ્રદ્ધા–જ્ઞાન ને તેમાં
લીનતા કરવાનો ઉપદેશ છે ને તે જ ખરો હિતોપદેશ છે. પુણ્યનો શુભરાગ તે પણ ચારિત્રમોહનો પ્રકાર છે, તે મોહમાં
હિત કેમ હોય?–તે ધર્મ કેમ હોય? તેને જૈનશાસન કેમ કહેવાય? જિનશાસનમાં તો મોહરહિત શુદ્ધાત્મપરિણામને જ
ધર્મ કહ્યો છે, તેમાં જ હિત છે, ને તે જ જિનશાસન છે.
(ચાલુ)
અષાઢઃ ૨૪૮૨ ઃ ૧૬૯ઃ