ભવિષ્યમાં પણ સંતો એમ જ કહેશે. ત્રણે કાળે એક જ પ્રકારનો જૈનધર્મ છે. અહો, આ પરમ સત્ય વાત છે.
પરંતુ, આ વાત માનવા જાય ત્યાં અત્યાર સુધીની પંડિતાઈ કરી તે પાણીમાં જાય છે, એટલે કેટલાકને
ખળભળાટ થઈ જાય છે. પણ જો આત્માનું હિત કરવું હોય–શ્રેય કરવું હોય તો આ સમજ્યે જ છૂટકો છે. ભાઈ
રે! તારા આત્માના હિતને માટે તું આ સમજ. બહારની શેઠાઈ ને શાસ્ત્રની પંડિતાઈ તો અનંતવાર મળી તેમાં
તારું કાંઈ હિત નથી. આ ચૈતન્યસ્વભાવ અને તેનો વીતરાગી ધર્મ શું છે તે સમજ, તેમાં જ સાચી પંડિતાઈ છે.
માટે હે વત્સ! તારું શ્રેય શેમાં છે તે જાણીને તેને તું સમાચર.
ધરાવે કે પંડિત નામ ધરાવે કે ત્યાગી નામ ધરાવે, પરંતુ મોહાદિ રહિત યથાર્થ જૈનધર્મ શું છે તેને જે સમજતા
નથી ને રાગને જ ધર્મ માની રહ્યા છે તો તે પણ ખરેખર લૌકિકજનો જ છે, લૌકિકજનોની માન્યતાથી તેની
માન્યતામાં કાંઈ ફેર નથી. ધર્મની ભૂમિકામાં શુભભાવ આવે ભલે, પણ તે પોતે ધર્મ નથી; તેમ જ તે કરતાં
તેનાથી ધર્મ થઈ જશે એમ પણ નથી. રાગને ક્યાંય ધર્મ કહ્યો હોય તો ત્યાં તે આરોપીત કથન સમજવું, ઉપચાર
સમજવો, લૌકિક રૂઢિનું કથન સમજવું, પણ તે રાગને ખરેખર ધર્મ ન સમજવો. ધર્મ તો તે વખતના
સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ શુદ્ધભાવને જ સમજવો.
શુદ્ધભાવરૂપ ને બીજો શુભરાગરૂપ–એમ બે પ્રકારના મોક્ષમાર્ગ નથી. મોક્ષમાર્ગ કહો કે ધર્મ કહો, તે એક જ પ્રકારે
છે. મોહક્ષોભરહિત એવો જે વીતરાગી શુદ્ધભાવ તે જ ધર્મ છે, ને જે રાગ છે તે ધર્મ નથી.
કહ્યા છે. સાધકજીવને શુભરાગ વખતે હિંસાદિનો અશુભ રાગ ટળ્યો તે અપેક્ષાએ, તથા સાથે રાગરહિત
જ્ઞાનાનંદ–સ્વભાવની દ્રષ્ટિપૂર્વક વીતરાગી અંશો પણ વર્તે છે તે અપેક્ષાએ, તેના વ્રતાદિને પણ ઉપચારથી ધર્મ
કહેવાય. પરંતુ આવો ઉપચાર ક્યારે? કે સાથે અનુપચાર એટલે કે નિશ્ચય શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ ધર્મ વર્તે છે
ત્યારે. પરંતુ અહીં તો ઉપચારની વાત નથી, અહીં તો પહેલાંં યથાર્થ વસ્તુરૂપ નક્કી કરવાની વાત છે.
પહેલાંં ૭૭ મી ગાથામાં આચાર્યદેવે કહ્યું હતું કે: હે ભવ્ય! જીવના પરિણામ અશુભ, શુભ, અને શુદ્ધ એમ ત્રણ
પ્રકારનાં છે. તેસા શુદ્ધપરિણામ તો આત્માના સ્વભાવરૂપ છે. તે ત્રણ પ્રકારના ભાવોમાંથી જેમાં શ્રેય હોય તેને
તું સમાચર! એટલે કે શુદ્ધભાવમાં જ મારું શ્રેય છે–એમ નક્કી કર, ને તેને જ મોક્ષનું કારણ જાણીને તું આચર!
સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ રત્નત્રય છે તે જ ત્રણ ભુવનમાં સારરૂપ છે; અને તેની પ્રાપ્તિ જિનશાસનમાં જ
થાય છે, તેથી જિનશાસનની ઉત્તમતા છે. પુણ્ય વડે જિનશાસનની ઉત્તમતા નથી. સમ્યગ્દ્રષ્ટિના પુણ્ય પણ