જણાય છે. રાગાદિ વિભાવ કે નર–નારકાદિ વિભાવપર્યાયો તે આત્માનો સ્વભાવ નથી પણ આત્માના સ્વરૂપથી
ભિન્ન છે, કેમ કે સિદ્ધભગવાનને તે નથી;–આમ સિદ્ધભગવાનને જાણતાં આત્માનું સ્વરૂપ જણાય છે, ને શરીરાદિ
નથી. જીવનું સ્વરૂપ તો અનંત જ્ઞાન–દર્શન–સુખ ને વીર્યસંપન્ન છે. આવા નિજ સ્વરૂપને જાણતાં તેના આશ્રયે
મોક્ષમાર્ગ તથા મોક્ષ પ્રગટે છે.
જે સિદ્ધભગવાનમાં ન હોય તે પર.
ઈષ્ટ છે; ને એવા સ્વરૂપને પામેલા શ્રી સિદ્ધ ભગવાન પણ નિમિત્તરૂપે પરમ ઈષ્ટ છે. આમ ઈષ્ટપણે સ્વીકારીને
સિદ્ધપરમાત્માને નમસ્કાર કર્યા છે.
તેથી તેઓ પણ ઈષ્ટ છે.
શાંતિકારી હિતરૂપ છે, ને સિદ્ધભગવાનમાંથી જે ભાવો નીકળી ગયા તે ભાવો આત્માને અહિતરૂપ છે. –આમ
ઓળખીને પોતાના જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપના આદરથી મોહાદિ ભાવનો નાશ કરવો તે કર્મબંધનથી છૂટીને મુક્ત થવાનો
ઉપાય છે. પણ અજ્ઞાનીને સ્વ–પરના ભેદજ્ઞાનમાં કંટાળો આવે છે, –મોક્ષનો ઉપાય કરવામાં તેને દુઃખ લાગે છે,
તે આત્માની શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–રમણતાનો તો ઉપાય કરતો નથી ને રાગાદિ ભાવોને જ હિતરૂપ માનીને સેવે છે, –તે
વિપરીત ઉપાય છે, તેનાથી ચતુર્ગતિના દુઃખથી છૂટકારો થતો નથી. સિદ્ધભગવાન જેવો મારો આત્મા છે–એમ
જાણીને, આત્માની સન્મુખ થવું તે દુઃખથી છૂટીને સુખી થવાનો ઉપાય છે. આત્માની નિર્વિકલ્પ શ્રદ્ધા, જ્ઞાન અને
એકગ્રતારૂપ રત્નત્રયવડે આત્મા બંધનથી છૂટીને મુક્તિ પામે છે. શુદ્ધ રત્નત્રય કહો કે સમાધિ કહો, –તે જ
વાસ્તવિક સ્વરૂપ નથી;” –આ પ્રમાણે ગુરુના ઉપદેશથી જાણીને, અથવા પૂર્વે સાંભળ્યું હોય તેના સંસ્કારથી,
જીવ જ્યારે પોતાના શુદ્ધ સ્વરૂપની પ્રતીત કરે છે ત્યારે મિથ્યાત્વાદિ કર્મોનો ઉપશમાદિ થઈ જાય છે; તથા
સમ્યગ્દર્શન થતાં તત્ત્વોની વિપરીતબુદ્ધિ છૂટી જાય છે, ને પોતાના શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપ સિવાય બીજે ક્યાંય
આત્મબુદ્ધિ થતી નથી. આ રીતે શુદ્ધ આત્માને આત્મારૂપે, વિકારને વિકારરૂપે, ને પરને પરરૂપે જાણે છે, એટલે
સમ્યગ્દર્શન ને સમ્યગ્જ્ઞાન થાય છે, પછી આત્મસ્વરૂપમાં સ્થિર થતાં પરથી ઉદાસીનતારૂપ ચારિત્ર થાય છે;–
ઉદાસીન થઈને સ્વમાં ઠરવું તે મોક્ષનો ઉપાય છે. સિદ્ધભગવાનને ઓળખતાં આવો મોક્ષનો ઉપાય થાય છે, માટે
માંગળિકમાં ઈષ્ટદેવ તરીકે સિદ્ધભગવાનને નમસ્કાર કર્યાં.
પામ્યા છે; તે સિદ્ધભગવંતોને આત્માના