દેહાદિથી ભિન્ન આત્માને ઓળખીને અનંત જીવો પરમાત્મા થયા... જે પોતાના આવા આત્માને ઓળખે તે
પરમાત્માની પંક્તિમાં બેઠો કહેવાય.
વાસ્તવિક ઉપાયને જાણતા નથી. જુઓ, આ સુખનો ઉપાય કહેવાય છે. દુનિયામાં સારામાં સારી આ વાત છે.
દુનિયામાં સારામાં સારી ઉત્તમ ચીજ હોય તો તે જ્ઞાન–આનંદ–સ્વરૂપ આત્મા જ છે; દુનિયાના જીવો સારામાં
સારી ચીજ લેવા માગે છે, દુનિયામાં સારામાં સારી વસ્તુ એવો જે આત્મા, તેની પ્રાપ્તિ (અનુભવ) કેમ થાય
તેની આ વાત છે.
એમ બીજી ચીજને સારી માનનારો તું પોતે જ સારો છો કે નહિ? તારામાં કાંઈ સારાપણું છે કે નહિ? તેને તો તું
ઓળખ! આત્મા જ ઉત્તમ છે. આત્માની પાસે પુણ્યનાં ફળરૂપ ઈન્દ્રપદ પણ તુચ્છ છે. વીતરાગનો ભક્ત પુણ્યના
ફળની ભાવના ભાવતો નથી. ઈન્દ્રો પાસે પુણ્યના ફળના ઢગલા હોવા છતાં તે વીતરાગી મુનિનો આદર કરે છે
કે અહો! ધન્ય ધન્ય! મુનિરાજ!! આપના ચરણકમળમાં મારા નમસ્કાર છે! આ રીતે ધર્માત્મા પુણ્યને કે
પુણ્યના ફળને ઉત્તમ નથી માનતો પણ આત્માના ધર્મને જ ઉત્તમ માને છે. આ રીતે આત્માના જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપને
પ્રતીતમાં લઈને તેનું જે બહુમાન કરે છે તેણે જ વીતરાગને ખરેખર નમસ્કાર કર્યા છે. આવું સમજીને જે
વીતરાગને એક વાર પણ નમ્યો તેને અનંત અવતારનો નાશ થઈ જાય છે.
ભગવાનને નમસ્કાર કરતાં ધર્માત્મા કહે છે કે–હે ભગવાન! જેવા આપ છો તેવો જ હું છું, આપની જાતનો જ હું
છું–એવી ઓળખાણ કરીને હું આપની પંક્તિમાં આવું છું... હું પણ પરમાત્મા થવા માટે આપના પગલે પગલે
આવું છું.
હતા એવા મુનિરાજ કહે છે કે: “અહો! અમને અમારું ચૈતન્યપદ જ પરમપ્રિય છે. ચૈતન્યસ્વરૂપના
આનંદની વાર્તા સાંભળવા માટે દેવો પણ તલસે છે. ચૈતન્યસ્વરૂપની સમજણ જ અનંત
જન્મમરણના દુઃખોથી જીવની રક્ષા કરનાર છે. દેવો પણ મનુષ્ય અવતારને ઝંખે છે કે ક્યારે મનુષ્ય
થઈને અમે અમારી મુક્તિને સાધીએ ને આ ભવચક્રમાંથી આત્માને છોડાવીએ! આ રીતે દેવોને પણ
પ્રિય એવો મનુષ્ય અવતાર પામેલા હે દેવાનુપ્રિય! દેહથી ભિન્ન તારું જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ છે તેનો તું
વિચાર કર... આ આત્માની ઓળખાણ વગર આ ભવચક્રમાંથી ઊગરવાનો બીજો કોઈ આરો નથી.