: વૈશાખ : ૨૪૮૩ આત્મધર્મ : ૭ :
– પરમ શાંતિ દાતારી –
અધ્યાત્મ ભાવના
ભગવાનશ્રી પૂજ્યપાદસ્વામી રચિત ‘સમાધિશતક’ ઉપર પરમપૂજ્ય
સદ્ગુરુદેવશ્રી કાનજીસ્વામીના અધ્યાત્મભાવના – ભરપૂર
વૈરાગ્યપ્રેરક પ્રવચનોનો સાર.
(૪)
હવે અહીં એવી આશંકા થાય છે કે વિવિક્ત આત્માનું સ્વરૂપ કહેવાની પ્રતિજ્ઞા કરી, તો આત્મા કેટલા
પ્રકારના છે? અને તેમાંથી કેવો આત્મા ઉપાદેય છે ને કેવો આત્મા હોય છે? આત્માના કેટલા પ્રકાર છે કે
જેમાંથી આપ પરથી વિભક્ત શુદ્ધ આત્માને જ ઉપાદેય તરીકે બતાવવા માંગો છો?–એવી આશંકાના ઉત્તરરૂપ
ચોથો શ્લોક કહે છે:–
बहिरन्तःपरश्चेति त्रिधात्मा सर्वदेहिषु।
उपायेत्तत्र परमं मध्योपायाद्बहिस्त्यजेत्।। ४।।
સ્વરૂપ સમજવા માટે નવરાશ પણ નથી મળતી. આ દેહ તો આજ છે ને કાલ નથી. આ દેહ કાંઈ કાયમ
નથી રહેવાનો; માટે આત્માનું હિત કેમ થાય–તે કરી લેવા જેવું છે. અમારે સોનગઢમાં એક શારદાબેન હતી, તેને
મરવાની તૈયારી હતી ત્યારે કહ્યું કે આત્મા જ્ઞાન–દર્શન ને આનંદસ્વરૂપ છે...ત્યારે તે પણ કહે કે હા...આ દેહ તો
આજ છે ને કાલ નથી! હજી તો આમ વાતચીત કરતી હતી ત્યાં પા કલાકમાં તો દેહ છૂટી ગયો. એમ ક્ષણમાં આ
દેહ તો છૂટી જાય છે; માટે દેહથી ભિન્ન જ્ઞાન ને આનંદસ્વરૂપ આત્મા શું ચીજ છે તેનું ભાન કરવું જોઈએ.
આત્માના ભાન વિના જીવે બધું કર્યું પણ તેનું પરિભ્રમણ ન ટળ્યું; માટે હે જીવ! આત્માનું ભાન કર તો તારું
ભવભ્રમણ ટળે ને મુક્તિ થાય.