Atmadharma magazine - Ank 166
(Year 14 - Vir Nirvana Samvat 2483, A.D. 1957).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 10 of 25

background image
સમ્યગ્દ્રષ્ટિ
નિઃશંક અને નિર્ભય હોય છે
(સમયસાર નિર્જરા–અધિકાર ઉપરના પ્રવચનોમાંથી)
વીર સં. ૨૪૮૩ જેઠ વદ ૮–૯–૧૦
*
“આહા! હું તો જ્ઞાનસ્વભાવ જ છું. જ્ઞાનથી ભિન્ન બીજું કાંઈ મારું સ્વરૂપ નથી; મારું
જ્ઞાનસ્વરૂપ જે મેં પ્રતીતમાં લીધું છે તે કદી અન્યથા થવાનું નથી, જગતમાં કોઈ સંયોગનું એવું
સામર્થ્ય નથી કે મારા જ્ઞાનસ્વરૂપને અન્યથા કરી શકે?”–આવી સ્વભાવની નિઃશંકતાને લીધે
સમ્યગ્દ્રષ્ટિ નિર્ભય હોય છે.
જ્ઞાની અંદરની નિઃશંકતાથી કહે છે કેઃ ભેદજ્ઞાનરૂપી ભાલાવડે અમે મોહને વીંધી નાંખ્યો
છે. મોહને મારીને અમે જઈએ છીએ........એકાદ ભવમાં મોક્ષ પામશું.....ને ફરીને આ સંસારમાં
આવશું નહિ.
જુઓ, આ જ્ઞાનીની નિર્ભયતા!
*
સમકિતી નિઃશંકિત હોવાથી સર્વત્ર નિર્ભય છે–એ વાત હવેની ગાથામાં કહે છે. –
સમ્યક્ત્વવંત જીવો નિઃશંકિત તેથી છે નિર્ભય અને છે સપ્તભયપ્રવિમુક્ત જેથી, તેથી તે નિઃશંક છે.૨૮૮
જુઓ, આ સમ્યગ્દ્રષ્ટિ ધર્માત્માની દશા!
સમકિતી જીવો અત્યંત નિઃશંક અને નિર્ભય હોય છે; કેમ? કારણ કે તેઓ પોતાના જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવ
સિવાય સમસ્ત કર્મોના ફળ પ્રત્યે અભિલાષા રહિત હોવાથી, કર્મો પ્રત્યે અત્યંત નિરપેક્ષપણે વર્તે છે. રાગાદિ થાય
તેની પણ અપેક્ષા નથી એટલે કે આ રાગ મને કાંઈ લાભ કરશે એવી જરા પણ બુદ્ધિ નથી; હું તો રાગથી પાર
જ્ઞાનસ્વરૂપ જ છું, એ સિવાય બીજું કાંઈ મારું છે જ નહિ.–આ પ્રમાણે અત્યંત નિઃશંક–દારુણ નિશ્ચયવાળા હોવાથી
સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જીવો અત્યંત નિર્ભય છે. સિંહ પાછળ આવે ને જરાક ભયથી સમકિતી પણ દોડીને ભાગે, છતાં તે વખતે
પણ, આચાર્યદેવ કહે છે કે તે સમકિતી નિર્ભય છે, કેમકે આ સિંહ મને મારા સ્વરૂપથી ડગાવશે–એવો ભય તેમને
થતો નથી, માટે તે નિર્ભય છે. જ્ઞાનસ્વરૂપમાં શંકા ઉત્પન્ન કરે એવો ભય જ્ઞાનીને કદી થતો નથી. “હું જ્ઞાનસ્વરૂપ
છું”–એવી પ્રતીતમાં ધર્મીને કદી શંકા થતી નથી, અને જ્ઞાનથી ભિન્ન કોઈ પરભાવની તેને અપેક્ષા નથી. સ્વરૂપમાં
નિઃશંક અને પરભાવોથી અત્યંત નિરપેક્ષ હોવાથી ધર્માત્મા અત્યંત નિર્ભય છે. જરાક રાગાદિ થાય કે પ્રતિકૂળતા
આવી પડે ત્યાં “આ રાગ કે પ્રતિકૂળતા મારા જ્ઞાનસ્વરૂપનો નાશ
શ્રાવણઃ ૨૪૮૩ ઃ ૯ઃ