Atmadharma magazine - Ank 166
(Year 14 - Vir Nirvana Samvat 2483, A.D. 1957).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 14 of 25

background image
વસ્તુમાં ચોંટયો છે. પંડિતજી એમની વાત સમજી ગયા.....ને તરત ઈસારાથી પાટી મંગાવી તેમાં લખ્યુંઃ–
“જ્ઞાનકુતકા હાથ મારી અરિ મોહના,
ચલે બનારસીદાસ ફેર નહિ આવના.”
જુઓ, આ જ્ઞાનીની અંદરની દશા! અંદરની નિઃશંકતાથી કહે છે કે, ભેદજ્ઞાનરૂપી ભાલાવડે અમે મોહને
વીંધી નાંખ્યો છે, મોહને મારીને અમે જઈએ છીએ. એકાદ ભવમાં મોક્ષ પામશું......ને ફરીને આ સંસારમાં આવશું
નહિ. જુઓ, આ જ્ઞાનીની નિર્ભયતા! જ્ઞાનીનાં અંતરના વેદન બહારથી ઓળખાય તેવા નથી.
આહા! ચૈતન્યના શાંત–અનાકૂલ વેદનને ચૂકીને જીવો વ્યર્થ ચિંતા કરીને આકુળતાને જ વેદે છે. પણ
બહારની જેટલી ચિંતા કરે તે બધી વ્યર્થ છે, તેમાં માત્ર આકુળતાના વેદન સિવાય બીજું કાંઈ નથી. માટે ધર્મી તો
નિરાકુળપણે અંતરના ચૈતન્યસ્વભાવ ઉપર નિઃશંક દ્રષ્ટિ રાખીને જ્ઞાનના સહજવેદનને નિર્ભયપણે અનુભવે છે.
અને “જેવું વર્તમાન તેવું ભવિષ્ય”–એ ન્યાયે તેને એવો પણ ભય નથી થતો કે ‘ભવિષ્યમાં રોગાદિની વેદનામાં
હું ભીંસાઈ જઈશ!’ તે નિશંક છે કે ભવિષ્યમાં પણ મારા જ્ઞાનસ્વરૂપમાંથી આવા નિરાકુળ જ્ઞાનનું જ વેદન
આવશે, મારા જ્ઞાનમાં બીજા વેદનનો અભાવ છે.–આવી નિઃશંકતાને લીધે ધર્માત્માને નિર્ભયતા છે, તેમને
વેદનાભય હોતો નથી.
(આ ઉપરાંત અરક્ષા, અગુપ્તિ, મરણ કે અકસ્માત વગેરે સંબંધી ભય પણ સમ્યગ્દ્રષ્ટિને હોતો નથી તેનું
વિવેચન હવે પછી આપવામાં આવશે.) (ચાલુ)
કર્મબંધથી છૂટવાનો ઉપાય
જુઓ, આચાર્યદેવ કર્મોથી છૂટવાનો ઉપાય બતાવે છે. જ્ઞાનસ્વરૂપના
અનુભવવડે જ આઠ કર્મોનો નાશ થાય છે. સ્વભાવસન્મુખ દ્રષ્ટિ થતાં સમ્યક્ત્વરૂપી
સૂરજ ઉગ્યો ત્યાં તે સૂર્યનો પ્રતાપ સમસ્ત કર્મોને નષ્ટ કરી નાંખે છે; પૂર્વકર્મનો ઉદય
વર્તતો હોવા છતાં દ્રષ્ટિના જોરે સમ્યગ્દ્રષ્ટિને નવા કર્મોનો જરાપણ બંધ ફરીને થતો
નથી પણ પૂર્વકર્મ નિર્જરતું જ જાય છે. ઉદય છે માટે બંધ થાય–એ વાત ક્યાંય ઉડી
ગઈ; ઉદય વખતે ચિદાનંદસ્વભાવ તરફથી દ્રષ્ટિના જોરે આત્મા તે ઉદયને ખેરવી જ
નાંખે છે, એટલે તે ઉદય તેને બંધનું કારણ થયા વિના નિર્જરી જ જાય છે. જ્યાં
મિથ્યાત્વના બંધનને ઉડાડી દીધું ત્યાં અસ્થિરતાના અલ્પ બંધનની શી ગણતરી?–તે
પણ ક્રમે ક્રમે ટળતું જ જાય છે, આ રીતે જ્ઞાનીને સ્વસન્મુખ પરિણતિને લીધે કર્મની
નિર્જરા જ થાય છે, ને અલ્પકાળમાં સર્વકર્મનો નાશ કરીને તે સિદ્ધપદને પામે છે.–
આવો સમ્યગ્દર્શનનો મહિમા છે.
(–પ્રવચનમાંથી)
શ્રાવણઃ ૨૪૮૩ ઃ ૧૩ઃ